Verrassen | Creëer de WAUW-factor

Om je idee te laten vliegen heb je de WAUW-factor nodig. Daarmee open je het hart en zorg je dat het idee blijft hangen in het geheugen. Hoe creëer je zelf de WAUW-factor voor jouw idee?

Een verrassingseffect, een dieper inzicht, een gevoel van magie...

Het raakt je en je denkt meteen: ...WAUW! 

Wat die WAUW-factor precies is, is moeilijk te omschrijven. Het is eerder een gevoel, dat je direct ervaart. Een WAUW-moment beleef je in een directe shortcut naar je lichaam. Je brein komt er niet aan te pas.

Het heeft vaak te maken met de ervaring dat je onderdeel bent van iets groters dan jezelf. 

Als je zelf bezig bent met de uitvoering van een idee, dan is het natuurlijk geweldig als jouw idee deze WAUW-factor heeft. Dan gaat jouw idee immers echt vliegen! 

Roept je idee een speciaal gevoel op? Geeft het je lezer, kijker of luisteraar het gevoel dat hij of zij ‘erbij hoort’? Is het iets verrassends? Gaan mensen ervan kwispelstaarten? 

Er zijn diverse creatieve hulpmiddelen om je idee de WAUW-factor te geven. Daarmee maak je je idee niet alleen aantrekkelijker, maar ook onvergetelijk. 

Ik heb 15 prachtige manieren en bijbehorende voorbeelden verzameld om bij je volgers, fans of afnemers een WAUW te ontlokken. 

Je leest hier 15 manieren voor de WAUW-factor voor je idee

1. Verander de proporties

Creëer de WAUW-factor door je idee uitzonderlijk groot of juist bijzonder klein te maken. Of verander op een andere manier de proporties, bijvoorbeeld door het zeer intiem te maken, heel rauw of juist enorm eerlijk.

Het Alexander Monro ziekenhuis in Bilthoven doet bijvoorbeeld zijn best om het meest liefdevolle ziekenhuis te zijn voor de behandeling van vrouwen met borstkanker. Dat kenden we nog niet, dus dit verdient zeker een WAUW.

2. Vergroot een detail uit

Vergroot niet je hele idee uit, maar slechts een onderdeel daarvan. Sommige steden presenteren hun ruwheid en lelijkheid als een voordeel. Tilburg bijvoorbeeld drijft de spot met zijn verleden als het lelijkste eendje onder de steden.

“Het allerbelangrijkste ding van ons werk is stofzuigen”, zegt Martijn Verspeek, eigenaar van Verspeek Installatiebedrijf. Hij bouwt een extreem klantgericht bedrijf en let daarbij op details. Want hij weet dat klanten zich ergeren zich aan plastic verpakkingsmateriaal dat nog rondslingert na het vertrek van de monteur. Of aan de restanten Knauf en witte voetstappen als een stukadoor zijn werk heeft gedaan. 

Daarom stimuleert hij zijn monteurs om na afloop zorgvuldig te stofzuigen en de boel kraakhelder achter te laten. Hij liet de fans van zijn bedrijf versteld staan met een foto waarbij een van de monteurs zelfs de oprit schoon zoog. Zoveel aandacht voor details, dat was echt wauw.

3. Doe iets wat niemand verwacht

Een piekervaring bestaat vaak uit iets onverwachts. Zoals in dit voorbeeld:

Met 154 kamers is het Charleroi Airport hotel het grootste hotel van Wallonië. Omdat het soms lang duurt om in te checken, bedacht het hotel iets om het wachten te veraangenamen: een vissenkom met een bordje erbij: Rent-a-fish. Wie zich eenzaam voelt, kan voor 3,50 euro per nacht de vis huren en meenemen naar zijn kamer. Hotelgasten verbaasden zich erover en zetten foto’s op sociale media. De foto ging viraal en het hotel werd overstelpt met reacties.

4. Laat je publiek zich bijzonder voelen

Dit element wordt niet zo vaak gebruikt, maar kan mensen diep raken. Reik mensen het perspectief aan om zich bijzonder te voelen en boven zichzelf uit te stijgen.

Filmmaker Agnes Varda en straatkunstenaar JR reisden langs kleine Franse dorpen en maakten portretten van dorpelingen die niet gewend zijn om in de belangstelling te staan. In de film Visages Villages die ze hierover maakten, is te zien hoe de dorpelingen enorm geroerd raken als ze hun portretten huizenhoog op de muren terugzien.

5. Maak het zinnenprikkelend

Laat iets zien. Geef er een geluid aan. Verander het in iets tastbaars. Voeg een geur of smaak toe om de WAUW-factor te creëren.

In Historisch Museum Den Briel kon je ruiken hoe Willem van Oranje en de belangrijkste vrouwen in zijn leven geroken moeten hebben. Kunst- en geurhistoricus Caro Verbeek ontwikkelde voor een tentoonstelling enkele geuren, die met deze historische figuren geassocieerd konden worden. Deze geuren baseerde ze op hun medische geschiedenis, die vastgelegd is door hun lijfarts. Ook vond ze het recept van de balseming van Willem van Oranje, dat ze namaakte. Een tijdreis met geuren.

6. Nodig je gebruikers uit om zelf mee te doen

Nodig je fans uit om je verhaal te delen. Beter nog: maak het zo geweldig dat ze dit uit zichzelf doen.

De Beestenmarkt was een anoniem, geasfalteerd plein in Deventer waar omwonenden al jaren last hadden van rondhangende jongeren, geluidsoverlast en zwerfafval. Een bewoner zei dat de overlast zo vervelend vond, want 'het is toch je voortuin'. Bureau Duwtje (gespecialiseerd in positieve gedragsverandering) greep dit haakje aan voor een overkoepelend concept om sociaal wenselijk gedrag te stimuleren. 

Het project kreeg de naam: ‘Welkom in onze voortuin’, want je gooit minder snel troep weg als je het plein als 'van jezelf' ervaart.  De lange muur aan het plein werd een grote fotowand, met portretfoto’s erop van buurtbewoners. Mensen gingen zich netter gedragen, omdat ze onbewust zich bekeken voelden door de foto's. bovendien waren mensen ineens trots op hun wijk. Uit de cijfers bleek dat mensen het plein als schoner en prettiger ervaarden.

7. Gebruik onverwachte plekken voor de WAUW-factor

Doe iets wat mensen niet verwachten. Verspreid je verhaal bijvoorbeeld op verrassende locaties. Of zet je locatie in de schijnwerpers met iets dat mensen daar niet verwachten.

Een bedrijf voerde een campagne om het ziekteverzuim van hun medewerkers terug te dringen. Daarvoor deelde het campagneteam confronterende weetjes over handen wassen op... de toiletspiegels.

Loopt de temperatuur op je thuiswerkplek op naar standje 'tropisch'? De Jacobikerk in Utrecht nodigde thuiswerkers uit om te komen werken in de koele kerk. Gratis werkplekken met koffie, thee en wifi. Dat is pas cool.

8. Laat de emotionele betekenis zien van je idee

Vertel over de emotionele impact van jouw dienst, product of idee. Daarmee raak je niet het hoofd, maar het hart.

Een nieuw verhaal vraagt vaak om een ander perspectief. Een omkering van het verhaal, zoals de Franse kunstenaarJR letterlijk deed. In de serie Portrait of a generation (2004) maakte deze beroemde fotograaf portretten van jongeren in een Parijse buitenwijk. Een jaar later braken er grote rellen uit in de buitenwijken. Dat leidde tot een geweldsexplosie van ongekende omvang. Cameraploegen legden alles vast met grote telelenzen en bleven zelf op veilige afstand.

Toen de rust weer een beetje was teruggekeerd, besloot JR terug te keren om de bewoners opnieuw op de foto te zetten. In plaats van telelenzen gebruikte hij een 28-mm-lens. Hij moest daardoor heel dicht bij de bewoners gaan staan, waardoor de gezichten een beetje vervormden raakten. “Ik wil de wereld binnenstebuiten keren”, zei JR daar zelf over.

Zijn indringende manier om de jongeren direct op de huid in beeld te brengen groeide uit tot een spel. Door jongeren karikaturen van zichzelf te laten vormen, kregen ze de vrijheid om zelf te bepalen hoe ze werden weergegeven. Ze ondermijnden daarmee de bevooroordeelde mediabeelden. Niemand zag ze echt, totdat JR ze groot maakte. 

9. Kies voor aandachtstrekkers

Onderwerpen over dieren, verbazingwekkende zaken en onderwerpen die (een beetje) ongemakkelijk zijn trekken onmiddellijk onze aandacht.

Het verhaal van bioloog Kees Moeliker bevatte die elementen allemaal. Hij vertelde dat schaamluizen een bedreigde diersoort zijn geworden door ‘ontbossing’. Dit verhaal ging vervolgens de wereld over: van de Gaykrant en het AD naar CNN, Associated Press en The Daily Show in New York.

Een ander voorbeeld in deze categorie is de uitnodiging om jezelf een oorgasme te bezorgen. In Londen hingen stickers op lantaarnpalen en ander straatmeubilair met deze intrigerende zin en een QR-code erbij. De code leidde naar een muziekstuk van een jonge muzikant.

10. Creëer iets uitzonderlijks

Zorg voor iets uitzonderlijks, dat meteen alle aandacht trekt.

De Poolse fotografe Zofia Rydet stelde zich op 67-jarige leeftijd een doel dat zo groot was dat de meesten er niet aan beginnen, ook niet als ze een stuk jonger zouden zijn: alle huiskamers van Polen fotograferen. Zofia deed het toch en creëerde daarmee iets uitzonderlijks. Jarenlang wijdde ze zich aan het fotograferen van bewoners, temidden van hun bezittingen in hun woonkamer. 

Haar project kreeg de titel Sociological Record. Toen ze bijna 30 jaar later overleed, had ze op 20.000 voordeuren geklopt en evenzoveel huiskamers vastgelegd. Memorabel.

11. Maak er iets eigens van

Iets markants in de schijnwerpers zetten, daarmee val je op. Iceland Airways deelt in het vliegtuig bijvoorbeeld geen gewone flesjes water uit, maar serveert IJslands bronwater.

Zangeres Anita Doth van 2 Unlimited staat bekend als Miss Nono, omdat ze in het refrein van de wereldhit There's no Limit eindeloos no no no no no no no zong. Niels van der Laan en Jeroen Woe vroegen haar voor hun tv-programma Even tot hier een variant te zingen, namelijk Nønønø (uit te spreken als neu-neu-neu). Het liedje Nønønø ging over Zweden en hoe de regering daar met de corona-maatregelen omging. Als een van de weinige landen waren er in 2020 geen lockdowns in Zweden. Aanvankelijk werkte die benadering heel goed, maar later steeg het aantal corona-gevallen behoorlijk. Met Nønønø zong Anita de Zweedse toeristen toe: kom niet naar Nederland. Het overbekende popnummer kreeg zo een nieuw jasje.

12. Keer het om

Een geheel andere benadering zorgt voor een bijzonder verrassingseffect.

Jan Gunnarsson (grondlegger van de filosofie over gastvrijheid) beschrijft in zijn boek Hostmanship hoe hij met enkele anderen een hotel opknapte. In plaats van badkamers, eetzalen en kamers te renoveren kregen de medewerkers nieuwe werkkleding. De muren kregen frisse kleuren. Ook stonden er overal bloemen en fruit klaar voor de medewerkers. De aandacht van de hoteleigenaren ging volledig uit naar de medewerkers. Zíj waren namelijk degenen die het naar hun zin moesten hebben en elke ochtend met enthousiasme aan een nieuwe werkdag moesten beginnen. In plaats van de gasten dienden de eigenaren allereerst hun eigen medewerkers.

Boekhandel Lello in Porto is adembenemend mooi. De vele bezoekers drommen hier samen om de boekcollectie te zien maar toch vooral om zich te vergapen aan het interieur met de indrukwekkende trap. Helaas had de winkel er niet zoveel aan: overweldigend veel kijkers, ellenlange wachtrijen op straat maar nauwelijks boekenkopers. Daarom ging de boekhandel over tot een omgekeerde strategie. 

Bezoekers kopen online een toegangsbewijs van 5 euro, die ze als korting weer terug krijgen bij aankoop van een boek. Bovendien liggen er speciaal voor het internationale publiek stapels met bekende boeken en sprookjes, zoals De Kleine Prins, Junglebook en Alice in Wonderland. 

Deze handzame boekjes zijn verkrijgbaar in diverse talen en bevatten prachtige illustraties. Deze boekjes gaan heel makkelijk mee als souvenir in de vakantietas. Het gevolg: niet alleen een bizar lange wachtrij voor de winkel, maar ook veel wachtenden voor de kassa.

13. Geef veel meer dan verwacht

Doe extra dingen en geef veel meer waarde dan mensen van je verwachten. De energie die daarvan uitgaat, maakt vaak een verpletterende indruk. 

Geef bijvoorbeeld een speciale behandeling aan mensen die in de file hebben gestaan voordat ze bij jou arriveren. Gun ze tijd om even weer tot rust te komen en serveer relaxthee.

Of geef je medewerkers een eigen budget voor random acts of kindness, zoals de Britse broodjesketen Pret a Manger doet: Koffie voor een glimlach.

De Amerikaanse superster Ariana Grande verbleef in november 2014 in een hotel in Londen, waar ze een van de gasten was van de Victoria’s Secret Fashion Show. Ondanks de winterse kou hingen tientallen fans rond bij het hotel in de hoop een glimp van haar op te vangen. Dat was Ariana Grande niet ontgaan. Tot hun grote verrassing werden er opeens warme chocolademelk en koekjes uitgedeeld onder de fans. De zangeres had ook nog eens alle plastic bekertjes gesigneerd. Wauw.

14. Verleng de ervaring

Bedenk iets om het gevoel van een belevenis langer vast te houden. Stuur bijvoorbeeld na afloop een collage van mooie foto’s aan je gasten of deelnemers om als screensaver op hun computer te gebruiken. Zo denken ze elke dag bij het opstarten van hun computer even aan jou en de mooie belevenis.

Jonnie Boer van restaurant De Librije verraste de gasten van zijn hotel na hun diner in zijn restaurant met een ‘culinaire joint’ om het diner voor het slapen gaan mee af te maken. Een eetbare verrassing van kruiden, chocolade en citroenschilletjes.

15. Speel met een cliché

Nogal wat bedrijven hebben je de laatste jaren 'verrast' met een verjaardagswens. Vaak in de vorm van een voorgedrukte kaart, met hoogstens nog een handgeschreven naam erop. Inmiddels maak je juist een bedenkelijke indruk als je als bedrijf nog zo'n kaart verstuurt. Het is een cliché geworden. Als je daar doelbewust op varieert, maak je juist wel weer indruk. 

De bank KNAB stuurde me een mail om met te feliciteren met mijn 'halve verjaardag'. Precies een half jaar na mijn geboortedatum stuurden ze me het volgende bericht:

Net even anders, daar houden we van. Daarom ontvang je van ons geen halve cadeaus in je inbox op je verjaardag. Wij hangen de slingers nu al op en geven hele concrete financiële tips waarmee je veel geld kunt besparen. Op je halve verjaardag.

En dat verrast nu net wel.

Vertel het bijbehorende verhaal van je idee