Hou je kop erbij | Boekbespreking

Beperk je in gesprekken vaker tot een ‘o’ zonder enig oordeel. Dat is een van de superpraktische tips in het boek Hou je kop …erbij, helder communiceren in de zorg van Anna Blokhuis en Jan Boudewijn. Een ogenschijnlijk simpel advies om daadwerkelijk te doen wat de titel al zegt: je kop houden.

Onbevoordeeld luisteren met het doel de ander echt te verstaan: dat valt voor veel luisteraars niet mee. 

We denken vaak dat we het verhaal wel kennen. We vullen het al in, soms juist ook in een poging om mee te leven en interesse te tonen.

Hoe je de plank misslaat met empathie

‘Goh wat een mooie boten’, zeg je bijvoorbeeld onbekommerd tegen een oudere dame met een verzameling bootjes in haar huis. Als toeschouwer denk je dat het gaat om voorwerpen waar ze trots op is. In haar geval herinneren de boten juist aan gebeurtenissen met pijn en verdriet. 

Een schrijnend voorbeeld uit het boek Hou je kop….erbij! over uiteenlopende vormen van communicatie en de miskleunen daarbij. Niet alleen door verkeerde aannames loopt die communicatie vaak mis, maar ook door onze neiging tot autobiografisch luisteren. 

Je grijpt het antwoord van de ander onmiddellijk aan om iets over jezelf te vertellen. Pijnlijk, want de ander krijgt geen gelegenheid om zijn verhaal af te maken en voelt zich zeker niet gehoord. 

Wat je dan wel moet doen, zit verpakt in de titel met een tweevoudige boodschap. Allereerst moet je niet te snel oordelen: je kop houden. Daarnaast heb je je hoofd juist weer wel nodig om goed te kijken en te luisteren, en daardoor echt contact te maken. Je kop erbij, dus.

Miniatuurdieren om mensen op verhaal te brengen

Naast manieren voor betere waarneming behandelen de auteurs diverse manieren om mensen op verhaal te brengen. Ze hebben daarbij vooral kwetsbare mensen op het oog, maar de toepassingsmogelijkheden zijn breder. 

Mooi hoe miniatuurdieren en ander speelgoed mensen helpen om herinneringen op te halen en verhalen naar boven laten borrelen. Ook bestaande verhalen zijn een bron van inspiratie om beter te communiceren, omdat er vaak een diepere betekenis zit in de verhalen. 

Door verhalen worden mensen meegenomen naar ervaringen die de realiteit van alledag overstijgen. Een verhaal geeft een kader, waardoor je de werkelijkheid met een ander oog kunt bekijken. En dat geeft dan weer een andere toegang tot mensen die moeilijk op verhaal komen.

Toegankelijke voorbeelden om goed te communiceren

Anna Blokhuis (GZ-psycholoog) en Jan Boudewijn (auditor en trainer) lichten in dit boek de werking van een reeks communicatietheorieën toe, zoals de kernkwadranten en geweldloze communicatie. Het zijn bekende concepten, die in dit boek op een toegankelijke manier uitgelegd worden. Dankzij de rake voorbeelden leest het boek als een trein. Mooie voorbeelden van storytelling! 

Aan de didactische insteek merk je als lezer direct dat dit boek voorkomt uit een methode die de auteurs zelf ontwikkeld hebben bij Philadelphia Zorg. 

Deze methode leert hulpverleners hoe zij allerlei communicatietheorieën kunnen gebruiken voor hun dagelijkse werk. Toch is dit boek niet alleen toepasbaar in de zorg, maar voor iedereen die werkt met mensen die niet het achterste van hun tong laten zien of daar de woorden niet voor hebben. 

Het boek zette me weer op scherp. Al met al interessante tips voor iedereen die op een praktische manier zijn communicatie in het dagelijks leven wil verbeteren en echt wil aansluiten bij de ander.

Boekgegevens:

‘Hou je kop... erbij! Helder communiceren in de zorg’ door Anna Blokhuis en Jan Boudewijn, uitgave Lannoo Campus, 2018. Het boek is onder meer verkrijgbaar bij Managementboek.nl.