Patronen | Boekbespreking

Het nieuwste boek 'Patronen' van Danielle Braun gaat over antropologisch onderzoek in organisaties maar is net zo goed bruikbaar voor trendonderzoek, journalistiek en het opsporen van individuele narratieven. Braun brengt onder woorden wat ik intuïtief vaak al doe: verhaallijnen en rode draden zijn natuurlijk ook gewoon patronen.

Een schilderende neushoorn die op elk schilderij een prominente hoorn in beeld brengt. Een geweldige cartoon van Selçuk Erdem, die volgens Danielle Braun briljant in beeld brengt wat er gebeurt als je als buitenstaander ergens rondneust. Je ziet allereerst je eigen hoorn. Oftewel je eigen perspectief, levensverhaal, overtuigingen, je voorkeuren en triggers.

Je eigen patronen dus. 

Het boek Patronen gaat over het herkennen en veranderen van patronen in organisaties. Daarvoor reikt het boek allerlei praktische handvatten aan. Hoe je patronen benoemt en teruggeeft, bijvoorbeeld. Hoe je nooit met een deskundige blik adviezen gaat uitdelen, maar dat je eerst gewoon vraagt: wat nu? Terwijl je juist in die organisatie bent om de patronen van anderen te duiden.

Dat valt dus niet mee.

Gelukkig hebben antropologen een gereedschapskist, die ook buitengewoon handig is voor andere buitenstaanders: coaches, trainers, onderzoekers, artiesten, inspirators en storytellingspecialisten. Het boek bevat een schat aan foto’s en praktijkvoorbeelden voor ‘anders kijken’. Kijk altijd bij de entree van een gebouw, geeft zij als tip. 

Een organisatie die rond en inclusief wil zijn, terwijl de entree richthoekigheid en afweer uitstraalt? Foute boel. Dat doet Danielle ook. Uit haar verhaal blijkt al snel dat de eerste frisse indruk meteen al veel zegt over de organisatie.

Een antropoloog gaat dieper dan de gebaande paden.

Antropologen worden opgeleid om een ‘vlieg aan de muur’ te zijn om patronen niet te verstoren. Wel maken ze patronen zichtbaar en spiegelen ze die bevindingen terug. Je hoeft alleen maar te vragen: wat vind je ervan? 

Dat is vaak al genoeg, geeft Braun aan. “Mensen gaan zelf veranderen als ze in de spiegel kijken: bijna iedereen duwt een haarplukje weg of trekt zijn das recht.” Verderop in haar boek duidt Braun haar kaste aan als de magiërs, waar ik me erg goed in kan vinden.

Mensen met deze archetypische rol worden binnengehaald in een organisatie voor zin- en betekenisgeving.

Ze zorgen voor de ziel van de tribe, zijn de hoeders van de dialogen en de buitengewone gesprekken. Ze brengen mensen in contact met hun kern en doel op aarde. Ze geven ruimte aan een magische tijd waarin veranderingen plaatsvinden en de toekomst zich kan ontvouwen. 

Wat echte diepgang brengt, is als het je lukt om met je adelaarsblik van buiten te doorgronden welk groter leidend principe, welke onzichtbare hand, systematische ordening of welk patroon en achter ogenschijnlijk random gedrag en gebeurtenissen ligt. 

Beelden, metaforen, een mooie vormgeving en natuurlijk microverhalen helpen om die patronen terug te geven. Daniëlle Braun doet het zelf ook op die manier in haar boek. Zorgvuldig mixt zij inspiratie met methodisch werken, verhalen met wetenschap en filosofische beschouwingen met praktische suggesties. 

Tegelijkertijd is het een handboek voor anders en diepgaand kijken en (ongewenste) patronen doorbreken. Een boek om lang van te genieten. 

Boekgegevens:

Patronen. Herkennen en veranderen met antropologische blik, door Danielle Braun. Uitgave Boom, 2021. Het boek is onder meer verkrijgbaar bij Managementboek.nl.