Tranen in de congreszaal, aandacht in de spreekkamer

Wat voor een effect hebben verhalen van ervaringsdeskundigen? Op het kennisfestival Schouders Eronder voelden we als toehoorders diep geraakt.

Op het kennisfestival Schouders Eronder over schuldhulpverlening stond gisteren Eline Schievink op het podium. Voor 500 mensen deelde ze haar persoonlijke verhaal over opgroeien in armoede. 

Ze was één van de negen kinderen in het gezin, haar moeder was door twee mannen verlaten en leefde van een bijstandsuitkering. Sinterklaas was voor haar als klein meisje geen grote kindervriend, maar een oneerlijke man. Bij andere gezinnen mooie cadeaus, in hun gezin een paar prullen die na een paar dagen uit elkaar vielen. 

Armoede betekent veel meer dan alleen een gebrek aan geld, bleek uit haar verhaal. Het is ook een schrijnend gebrek aan liefde en aandacht, goede voorbeelden en kansen. Dat wordt van de ene generatie op de andere doorgegeven, alsof er aan dit lot niet te ontsnappen valt. 

Onterecht in de gevangenis

Daarna volgde het indrukwekkende verhaal van Joseph Oubelkas, die bijna vijf jaar lang onterecht vastzat in een Marokkaande gevangenis. De niet aflatende aandacht van één persoon sleepte hem er doorheen: zijn moeder. 

Na afloop daarvan zat driekwart van de zaal de tranen weg te vegen. De beleidsmedewerker naast mij bestelde via haar telefoon meteen zijn boek 400 brieven aan mijn moeder, dat hij over deze periode schreef. 

Een andere klantmanager zei zo geraakt te zijn door zijn verhaal, dat ze voortaan echte aandacht wil gaan schenken aan haar cliënten. 

In de werksessie over laaggeletterdheid vertelde Ria haar verhaal. Een groot deel van haar leven moest ze zich overal verstoppen om haar schaamte te verbergen. In een restaurant bestelde ze altijd hetzelfde gerecht als de anderen, want ze kon zelf de menukaart niet lezen. Ze heeft nu zichzelf overtroffen, omdat ze alsnog heeft leren lezen en schrijven.

Op dit congres werden ook volop inzichten uit de wetenschap en de beroepspraktijk gedeeld. Maar het was zonneklaar dat de verhalen van ervaringsdeskundigen pas echt impact hadden. Die verhalen werken direct door in de spreekkamer van klantmanagers, budgetcoaches en schuldhulpverleners.

Waarom doorbreken ervaringsdeskundigen de schaamte?

Wat bewoog deze ervaringsdeskundigen om hun verhaal te vertellen en zich niet langer te verschuilen achter een muur van schaamte? Ria is gewoon supertrots. Er is een wereld voor haar open gegaan sinds ze geen trucjes meer hoeft te gebruiken om haar taalhandicap te maskeren. 

Juist daarom vindt ze het nu ongelooflijk belangrijk om haar ervaringen te delen, ook als ze daarvoor op het podium moet klimmen. Al kan ze maar één persoon ermee helpen.      

Eline geeft lezingen om een positieve draai te geven aan alle ellende vanuit haar jeugdjaren. To survive, you must tell stories, zei schrijver Umberto Eco. Ze wil meer begrip creëren voor de psychische impact van armoede. Want er is meer nodig dan alleen geld. 

Die boodschap is zeer indringend overgebracht. Wat mij betreft komt er op festivals en congressen nog veel vaker zoveel royale aandacht voor persoonlijke verhalen.