Processen, feiten en cijfers tot leven brengen met storytelling

Processen, feiten en cijfers tot leven brengen met storytelling, hoe doe je dat? Enkele mooie lessen van agile-expert Rini van Solingen.

Oei, ik zit hier helemaal verkeerd. Dat was mijn eerste gedachte toen ik hoorde dat de bijeenkomst over scrummen en agile werken zou gaan, terwijl ik 'communicatie in tijden van versnelling' in mijn hoofd had. 

Dat was tenminste de titel van de masterclass, die vakorganisatie Logeion georganiseerd had voor communicatieprofessionals. Columnist Japke-d Bouma heeft 'scrummen' en 'agile werken' uitgeroepen tot de ergste voorbeelden van kantoorclichés. 

Mijn verwachtingen werden niet positiever toen ik hoorde dat gastspreker Rini van Solingen deeltijdhoogleraar Global Software Engineering is aan de Technische Universiteit Delft. Hij is ook schrijver van het boek Agile, een vaak genoemd standaardwerk over dit onderwerp.  

Ik vreesde veel saaie processen, cijfers en managementblabla. 

Maar ik had het helemaal mis, want Van Solingen wist mij enkele uren te boeien en te vermaken. Abstracte processen tot leven brengen met storytelling, dat kon hij als geen ander. Zo pakte hij het aan:

Treffende metaforen

Allereerst gebruikte hij prachtige metaforen die ik niet snel zal vergeten. Zoals het duikbootmodel: een team dat drie jaar lang onder water werkt aan een plan en dan ineens opduikt. Wat je nodig hebt is volgens hem een dolfijn. Die komt regelmatig boven water om te checken of hij nog steeds het juiste doet. En hij levert een zichtbaar product op. 

Hij trok de metaforen helemaal door in zijn hele verhaal en kleedde ze verder aan. Zo hebben beide teams hun eigen motto. Het duikbootteam zegt see you later, de dolfijnen zeggen see you soon. Het verschil tussen planmatig en agile werken in één beeld gevangen.

Levensechte mensen

Van Solingen liet ons ook kennismaken met Dennis de brandweerman en Wilbert de supermarktmanager. 

Hij schetste levendig de dagelijkse bezigheden van Dennis en Wilbert en de dialogen die hij met beide mannen voerde. 

Wilbert is de man die zo min mogelijk zelf doet, maar wel zijn winkel op orde houdt en een goede omzet draait. Afrekenen op de resultaten, dat is hier belangrijk. Dennis is de man die sport en lummelt op de kazerne, totdat hij ineens moet uitrukken bij een crisis. 

Ik zag Wilbert en Dennis zo voor me, want we kennen allemaal dit soort mannen. Juist hun alledaagsheid maakt hen bruikbaar om abstracte zaken te verhelderen. 

Voer dus enkele personen uit je omgeving op, die symbool staan voor wat jij wilt vertellen. Breng ze ten tonele als mensen van vlees en bloed. En schilder het plaatje graag ook met humor.

Beeldende vergelijkingen

Op iedere vraag vanuit de zaal gaf Van Solingen antwoord met een omweg: een verhaal of een onverwachte vergelijking. Zoals de vraag of iedere organisatie dan maar 'agile' moet gaan werken. 

Zijn antwoord: een koe en een tafel hebben allebei vier poten. Maar dat wil niet zeggen dat de tafel ook melk gaat geven.  

Met andere woorden: situaties kunnen op elkaar lijken, maar de toepassing van dezelfde methode in vergelijkbare situaties hoeft niet hetzelfde resultaat op te leveren. Die koe en de tafel vergeet ik niet meer.

Meer een houding dan feiten en cijfers

Ik keek al met al terug op een mooie bijeenkomst die eigenlijk precies bracht waar ik naar zocht: dat we onvoorspelbaarheid dienen te omarmen, omdat alles heel snel verandert. 

Feedback ophalen voordat je klaar bent, experimenteren en zo snel mogelijk kleine fouten durven maken, dat staat voor agile werken. Ik heb geleerd dat agile meer over een houding gaat dan over processen. 

Ook ontdekte ik dat ik al behoorlijk agile werk en vaak sprintjes trek: met blogs lever ik namelijk iedere week al het 'kleinst levensvatbare product' af om feedback te krijgen van mijn lezers. Ik onderstreep vaak het belang van ieniemieniestappen om iets voor elkaar te krijgen. 

Daardoor is trouwens ook mijn nieuwe boek Jongleren met Vermicelli na 2,5 jaar toch gereed gekomen. 

Uiteindelijk heb ik bij deze bijeenkomst ook van alles geleerd over de toepassing van storytelling. Dat had ik van te voren niet kunnen voorspellen. Ook heel wendbaar.