Een authentiek verhaal, hoe vertel je dat?

Een authentiek verhaal over jezelf of over het wezen van je organisatie, hoe vertel je dat?

Een vrouw durfde uit te komen voor dingen waarvoor ze zich diep schaamt. Dat vonden we bewonderenswaardig, want echt, ongekunsteld en kwetsbaar. 

Maar het land was te klein toen bleek dat ze die emoties gebruikte om zichzelf als romanschrijver in de spotlights te zetten. Dat gebeurde enkele jaren geleden met een bekende schrijfster.

Een authentiek verhaal is een ingewikkeld spel

We zijn geobsedeerd door belevenissen, producten en personen, die authenticiteit, oprechtheid en integriteit uitstralen. Hoe meer, hoe liever. 

Ondertussen laten we op sociale media vaak alleen de mooiste kanten van ons leven zien, ook al weten we donders goed dat dit een gekunsteld beeld geeft. 

We spelen dus een ingewikkeld spel met waar, net-niet-waar en namaak.  

Verlangen naar puurheid

Waarom snakken we zo naar alles wat puur, onbedorven en authentiek is? We willen mensen, verhalen en dingen kunnen vertrouwen, juist omdat het niet meer vanzelfsprekend is. 

In de collegereeks over 'wat is nu echt?' in Nieuwe Energie Leiden benoemde wetenschapper Willem Koetsenruijter van de Universiteit Leiden diverse oorzaken. 

De globalisering, de economische crisis en de groeiende afstand tot de natuur hebben ons nogal in verwarring gebracht, somde hij op. Door de mechanische reproductie weten we niet meer waar onze producten precies vandaan komen en hoe ze gemaakt zijn. 

We hebben het gevoel een radertje te zijn in de bureaucratie, zei Koetsenruijter. En we voelen onszelf verloren in een wereld waarop we geen invloed meer hebben.

Dichtbij, herkenbaar, handgemaakt

Daardoor hechten we meer aan authentieke producten of belevenissen waarvan we wel denken dat ze dichtbij, herkenbaar, handgemaakt en natuurlijk zijn. Alles wat te maken heeft met oud, natuurlijk en origineel weten we extra te waarderen. 

Ook al is kleinschalig of 'puur natuur' lang niet altijd echt beter en worden we hierbij ook voortdurend bedrogen, tipte Koetsenruijter aan. 

Daarnaast gaat het vaak om verbondenheid met een bepaalde plek en de geschiedenis. Een drankje dat al eeuwenlang in een bepaald dorp gebrouwen en gedronken wordt, waarderen we veel meer dan een minstens zo smakelijk drankje uit een fabriek dat over de hele wereld verkrijgbaar is.  

Romantici zaaiden de kiem voor de onbedorven kern

Dat we alles wat natuurlijk en echt is zo waarderen, is lang niet altijd zo geweest. In de middeleeuwen was je leven afhankelijk van het lot en uiteraard van God. Dat je zelf iemand was, een individu met eigen drijfveren of kernwaarden, had toen geen betekenis. 

Romantische filosofen en schrijvers waren de eersten die hun zingeving niet meer allereerst in de religie zochten, maar in het individu. Zij zagen mensen als individuele en vrije personen die zichzelf ontwikkelen.

Een authentiek verhaal gaat over je kern

Het was Jean-Jacques Rousseau, de grondlegger van de Romantiek, die in het midden van de achttiende eeuw het idee lanceerde dat alles wat de samenleving ons oplegt, de authentieke mens in ons verbergt. Want in ons binnenste zit onze echte kern. 

De dichter Friedrich Schiller stelde dat een mens voortdurend door het leven verandert, maar toch een unieke kern heeft, een 'beste versie' van zichzelf waaraan hij trouw moet blijven. 

Lange tijd waren het alleen kunstenaars en intellectuelen die deze idealen aanhingen.

Dat veranderde in de jaren zestig, toen hippies de romantische idealen op hun eigen manier in praktijk brachten: wees authentiek en het beste dat je kunt worden ben je zelf.

Worden wie je werkelijk bent

In onze tijd is dat ook de dominante opvatting: je moet worden wie je werkelijk bent, want er zijn al zoveel anderen. En dat betekent ook dat je op zoek dient te gaan naar je eigen ik, die misschien verborgen zit onder een laag beschaving of onder een masker. 

Die persoonlijke zoektocht is meteen ook je verhaal. Het is typerend voor deze tijd om te geloven dat we ons hart moet volgen. Wees jezelf en houd vol, lees je vaak op sociale media. 

Of: volg je hart, want dat is het enige dat klopt. 

...en ondertussen op je hoede zijn

Het probleem is dat we authentiek moeten zijn in een wereld die vooral ingericht is op van alles dat juist niet authentiek is. We moeten voortdurend op onze hoede zijn of alles wat ons aangeboden wordt wel echt is.

Is die tekst werkelijk geschreven door de beroemdheid of gezagsdrager wiens naam eronder staat? Is het nieuws echt of nep? Is dat handgeschreven 'handschrift' van de afzender, of een gedownload font?

In een wereld waarin bijna iedereen zich anders voordoet dan hij is, krijgen we nog meer waardering voor mensen, organisaties of belevenissen die wel oprecht zijn. Daar komt misschien ook de waardering voor verhalen uit voort, omdat ze details laten zien, onze emoties aanspreken en uit het leven gegrepen zijn.  

Als je een authentiek verhaal wilt vertellen, kun je gebruik maken van de kenmerken die we in verband brengen met echt, oorspronkelijk en oprecht. Het gaat om deze kenmerken:

• Oorsprong: laat zien waar je vandaan komt. Vertel je eigen oorsprong-verhaal of back story. Als we weten waar je vandaan komt, wat je hebt meegemaakt waardoor je bent gaan doen wat je nu doet en wat je voelt, dan vertrouwen we je.
• Vertrouwdheid: lever in het verhaal geborgenheid, die houvast biedt in ons jachtige leven. Vertrouwdheid dus. En een mate van intimiteit, met respect voor de ander.
• Nabijheid: wees dichtbij, menselijk en benaderbaar als verteller. Zoek direct contact met je publiek en kijk ze in de ogen. Laat zien waar jij jouw dingen maakt of waar je verhalen vandaan komen. Voer mensen sprekend op in je verhaal als dat mogelijk is.
• Handgemaakt: als je iets zelf maakt (zoals illustraties), laat dat dan zien.
• Natuurlijk: toon je emoties. Geef een blik op de pure onbedorven kern: jezelf dus. En laat ook de rafelrandjes zien: in de natuur is niets perfect.
• Concreet: noem je (specifieke) bronnen. Toon (echte) details en geef bewijzen. En breng het bekende adagium show not tell in de praktijk: wat we zien, dat geloven we.

Dit zijn allemaal manieren om 'jezelf te tonen zoals je echt bent' in verhalen. Authentiek ben je alleen als het hele verhaal klopt, zoals ik in dit blogartikel schreef. 

Maar pas op: zodra je kunstgrepen toepast om een authentiek verhaal te vertellen, is het dat al niet meer. De ware kunst is om het 'van nature' te doen, maar dan had je dit blogstuk niet hoeven lezen... 

Je eigen verhaal authentiek noemen is al helemaal uit den boze. Je moet namelijk je geloofwaardigheid verdienen. Laat dus anderen jou en je verhaal herkennen als authentiek. 

Ongekunsteldheid en oprechtheid, dat zijn de enige routes tot het certificaat van echtheid.