Ideeënmakers kiezen voor veel ideeënseks

Wil jij veel ideeën vangen en ontwikkelen? Kies dan voor een trefpunt met veel mensen. Want sociale hangplekken zijn de meest gerichte manier om snel en effectief nieuwe ideeën te krijgen: ideeënseks.

Misschien denk je dat je voor je creativiteit het beste terugtrekt in een stille omgeving. Waar je eindeloos kunt mijmeren om je ideeën uit te broeden. Maar de beste innovatieve ideeën komen niet in pure afzondering tot stand. 

Dat stellen de Amerikaanse auteurs Jonah Lehrer en Steven Johnson in hun boeken over creativiteit en innovatie (zie hieronder de boekgegevens). 

Zij onderzochten de succesfactoren voor vernieuwende ideeën en kwamen tot een eenduidige conclusie: als ideeënontwikkelaar ben je veel beter af in een stedelijke omgeving. Of in ieder geval: een plek waar veel mensen elkaar ontmoeten.  

Ideeën bedenken is combineren

Veel belangrijke ideeën ontstaan namelijk niet zomaar uit het niets. Ze ploppen evenmin tevoorschijn door in een afgezonderde ruimte heel hard na te denken. Ideeën komen naar boven omdat de ene persoon iets bedenkt en een andere persoon daarop voortbouwt, er iets aan verandert of op een heel ander terrein een toepassing vindt.

Linken, combineren en doorontwikkelen

Hoe meer ideeën op elkaar botsen en nieuwe verbindingen met elkaar kunnen aangaan, hoe meer kans dat die ideeën tot wasdom komen. Creatieve personen hebben hun radar voortdurend aanstaan en beproeven alles op hun bruikbaarheid.

Daarvoor hebben ze allerlei impulsen nodig. Als ze vreemde inzichten bij hun eigen gedachten betrekken, ontstaat er ineens zo'n eureka-flits.

Ideeënseks. 

De stad biedt daar de optimale groeiomstandigheden voor, stelt Johnson.

"In de stad botsen ideeën op elkaar, duiken op, combineren zich opnieuw, nieuwe ondernemingen vinden hun thuis in schelpen die door eerdere bewoners werden verlaten, informele centra bieden verschillende disciplines de mogelijkheid van elkaar te lenen." Steven Johnson

Als je de wereldgeschiedenis overziet en bedenkt waar belangrijke vernieuwingen vandaan kwamen, dan herken je dat patroon. Van Alexandrië, Athene en Rome in de Oudheid, Florence in de Renaissance, Wenen in de fin de siècle tot trendy steden als Londen, Parijs, New York en Berlijn: samenklonterende groepen mensen in steden hebben ongekende vernieuwingen voortgebracht. 

De afgelopen decennia kwam die vernieuwingskracht vooral uit Silicon Valley. Dat is weliswaar geen traditionele stad, maar wel een centrum met heel veel vernieuwers bij elkaar.

Ideeënseks: zo breng je dit tot stand:

We leven inmiddels in een wereld waarbij we dankzij internet op verschillende manieren ideeën bij elkaar kunnen brengen. Netwerken en snelle toegangsmogelijkheden zijn minstens zo belangrijk. 

Ook als je niet in de stad woont, kun je dus op verschillende manieren ideeënseks tot stand brengen, als je tenminste daarvoor nadrukkelijk contact zoekt met andersdenkenden.

1. Ontmoet onbekenden

Volgens Jonah Lehrer doen terloopse gesprekken in cafés en bars dienst als motor voor vernieuwing: van 18e-eeuwse koffiehuizen in Engeland tot plekken waar 'Het nieuwe werken' wordt toegepast. 

In Parijs ontstond aan de Rive Gauche in de jaren twintig van de vorige eeuw de ene culturele innovatie na de andere. Een gangbare verklaring daarvoor is dat veel schrijvers, dichters, kunstenaars en architecten allemaal op elkaar gepakt zaten in dezelfde cafés. 

Een uitgekiende inrichting van een kantoor kan daaraan bijdragen. Animatiestudio Pixar stelt dat het succes van films als Finding Nemo mede te danken is aan de centrale ligging van ... de toiletten! Daardoor ontmoeten de medewerkers elkaar voortdurend en spreken ze elkaar gemakkelijk aan. 

Steve Jobs wilde dat de gebouwen van Apple rondom een centraal atrium gebouwd werden. In Nederland is het kantoor van Era Contour in Zoetermeer een voorbeeld van een gebouw dat doelbewust ontworpen is om veel ontmoetingen en samenwerking uit te lokken.  

Hoe pas je het toe? Schuif aan bij de sociale hangplekken. Zoek mensen op aan leestafels in cafés, zoek bij je werk andere mensen op en ga naar bijeenkomsten om niet-vakgenoten te ontmoeten. Of knoop praatjes aan met onbekenden. Lees hier 13 tips om leuke gesprekken aan te knopen.

2. Koester zwakke banden

We hebben de neiging om vooral mensen op te zoeken die op ons lijken: in onze buurt, in onze werkkring, op scholen en in vakantieoorden. Voor ideeënontwikkeling is dat lang niet zo vruchtbaar als contacten met mensen buiten je eigen kring. 

Zo hebben technologieregio's in Californië en Israël hun succes mede te danken aan de grote hoeveelheid losse contacten. In Silicon Valley is geen concurrentiebeding, waardoor werknemers gemakkelijk van baan wisselen en hun kennis uitwisselen. 

In Israël moet iedereen het leger in, waarbij mensen veel nieuwe contacten opdoen. Leonardo da Vinci vond aan het hof van Ludovico Sforza in Milaan uiteenlopende vakmensen uit allerlei windstreken. Hiermee konden zij ideeën uitwisselen en ongekende combinaties leggen tussen techniek, wetenschap, kunst, krijgskunde en nog veel meer.  

Hoe pas je het toe? Spring vaker over naar een andere werkplek (als je daartoe de kans krijgt), onderhoud contacten buiten je eigen (sociale) kring en breid je netwerk uit. Ook sociale media kunnen bijdragen aan het 'wildplukken' en vermenigvuldigen van ideeën, als je tenminste contacten legt met mensen van een andere leeftijd, sociale achtergrond of andere streken van het land.

3. Omarm buitenstaanders

Als een van de succesfactoren van onze Gouden Eeuw wordt vaak de komst van immigranten genoemd, die om allerlei redenen naar de Republiek uitweken. Zij brachten vindingen en ervaringen van elders mee, waar Nederlanders hun voordeel mee konden doen. 

Soortgelijke invloeden zijn ook te zien op andere terreinen. Johnson haalt een voorbeeld aan van laboratoria. Buitenstaanders die bij dit overleg betrokken raakten, hadden minder vooropgezette ideeën over het 'correcte' resultaat dan de vaste laboranten. Daardoor waren ze minder geneigd ogenschijnlijke dwalingen af te doen als nutteloze ruis, waardoor diverse doorbraken mogelijk werden. 

Veel buitenstaanders staan bovendien aan het begin van nieuwe ontwikkelingen. Denk bijvoorbeeld aan radiopiraten, die een grote invloed hebben gehad op het omroepbestel. Of aan eigenzinnige ondernemers als Steve Jobs of Richard Branson, die uiteindelijk grote vernieuwingen doorvoerden in hun branche. 

Dat maakt het interessant om buitenstaanders – of beter nog: buitenbeentjes - te volgen om nieuwe trends in een vroeg stadium op te sporen.  

Hoe pas je het toe?  Vraag buitenstaanders om naar je ideeën of je project te kijken. Geef een friskijker de kans om jouw activiteiten vanuit zijn perspectief te bezien. Leen een persoon uit de mensenbieb voor een verrassende ervaring.

Kortom: verbeter je toegang tot mensen met een andere manier van denken of personen die het niet met je eens zijn. 

Om het paradoxaal te formuleren: regel doelbewust terloopse ontmoetingen.  

Boekgegevens

• Steven Johnson vertelt in Briljante ideeën, hoe kom je erop? (2011) over het ontstaan van ideeën en wat je zelf kunt doen om een stroom van briljante ideeën op gang te brengen. Dat doet hij aan de hand van baanbrekende ideeën van grote denkers, ondernemers en wetenschappers. Bekijk hier het filmpje over zijn boek.
• Jonah Lehrer beschrijft in Imagine: Hoe creativiteit werkt (2012) hoe nieuwe ideeën ontstaan. Hij baseert zich hierbij op neurologisch en psychologisch onderzoek.