Schrijven over een belangrijke levenservaring: de waarheid liegen

Hoe speel je met waarheid en verbeelding in een boek over je leven? Veel schrijvers lopen vast op een lastige vraag: hoe blijf ik trouw aan mijn eigen verhaal en maak ik er toch een meeslepend boek van?

Je wilt de kern van je ervaringen overbrengen, maar niet vastzitten aan de exacte feiten. Je wilt recht doen aan de waarheid, zonder een reconstructie te schrijven.

Adriaan van Dis verwoordde deze worsteling prachtig in zijn boek Naar zachtheid en een warm omhelzen, waarin hij een belangrijke episode uit zijn jeugd verbeeld heeft in een roman.

In zijn verantwoording schrijft hij namelijk:

”Alles is waar, behalve wat ik heb verzonnen. Zelfs de achternamen. En dan nog: ik lieg niet als ik lieg.”

Met andere woorden: verbeelding kan paradoxaal genoeg dichter bij de waarheid komen dan een feitelijk verslag ooit zou kunnen doen.

Hoe doe je dat in jouw boek?

1. De emotionele waarheid is belangrijker dan de feitelijke waarheid

Lezers willen geraakt worden. Ze willen de pijn, vreugde en inzichten voelen die jij hebt meegemaakt. De exacte datum, het precieze gesprek of de werkelijke naam van een persoon zijn minder relevant.

Stel jezelf steeds de vraag: wat moet de lezer hier voelen? Als dat betekent dat je een scène samenvoegt, personages samenvoegt of een gebeurtenis verplaatst, dan is dat juist een teken van sterk schrijverschap.

2. Maak ruimte voor verbeelding

Een boek over je leven geeft je vrijheid als je ook fictie toelaat. Je mag spelen met tijd, ruimte en perspectief.

Creëer een wereld die voelt als de jouwe, maar waarin je alles mag herschikken om het verhaal sterker te maken. Filmmakers in films en series ‘gebaseerd op een waargebeurd verhaal’ voegen daarom scènes toe met meer drama of passen de verhaallijn aan om de essentie beter over te brengen.

Van Dis doet dit door Breda niet te benoemen en de stad zelfs zo te verbouwen dat geen enkele lezer haar direct zal herkennen. Hij schrijft achterin het boek:

“Het zou passend zijn ook de ‘stad die geen naam mag hebben’ te bedanken. Ik heb er dagen rondgezworven, maar haar op papier zodanig verbouwd dat elke gelijkenis met Breda op toeval berust.”

Dit geeft hem de vrijheid om een plek te scheppen die voelt als zijn jeugd, zonder dat hij gebonden is aan de topografie van de echte stad.

3. Bescherm jezelf (en anderen) met literaire afstand

Als je elementen verandert, heeft dat nog een voordeel: je komt los van de druk om het precies goed te doen. En je bevrijdt je van mogelijke critici, die je komen vertellen dat een gebeurtenis anders in elkaar stak.

Geef een andere naam aan een belangrijke locatie, verander details van personages of voeg een fictief element toe dat het grotere verhaal dient. Zo creëer je een buffer tussen jou en je tekst, zonder de kern te verliezen.

4. Je ‘liegt’ niet, je onthult

De grootste schrijvers weten: verbeelding is geen leugen, het is een vorm van waarheid. Het geeft je de kans om herinneringen en ervaringen op zo’n manier te rangschikken dat ze iets groters vertellen. Niet alleen over jou, maar over iedereen die ooit door een vergelijkbare fase ging.

Dus: durf te herscheppen. Je verhaal mag waar zijn, en tegelijk mag je het verzinnen. Want zoals Van Dis zegt: “Ik lieg niet als ik lieg.”

Wil je hulp bij het structureren of vormgeven van je persoonlijke verhaal?

Ik begeleid schrijvers bij het vinden van hun stem en het vormgeven van hun boek over hun leven of een belangrijke levenservaring. Neem contact op als je daar meer over wilt weten.

Meer praktische schrijftips?

Meld je dan aan voor Plakkracht Plus!

Voor slechts 5 euro per maand krijg je om de twee weken superhandige schrijftips en inspirerende schrijfopdrachten in je mailbox. Zo blijf je consistent schrijven en verbeter je meteen je vaardigheden.

Wat houdt je nog tegen om jouw schrijfdroom waar te maken?