Spiegelzaal van onze tijd | Boekbespreking

Overvloedig beeldgebruik, emoties en persoonlijke verhalen: in het magazine LINDA is 'jezelf zijn' het hoogste goed. Daarmee is het magazine 'een Spiegelzaal van onze tijd'.

Vind je LINDA 'een leuk blad'? Zo ja, dan behoor je vermoedelijk tot de vaste lezersschare van het magazine. 

De lezeressen van LINDA zijn niet zo van diepgravende beschouwingen. Een hemelsbreed verschil met Chris van der Heijden, die over het magazine een grondig boek schreef met de titel Spiegelzaal van onze tijd. 

De auteur kan niets met ‘leuk’.

Een prikkelend uitgangspunt

Van der Heijden is zelf schrijver, historicus en journalist, afkomstig uit een intellectueel milieu. Wat moet deze zestiger met een personality-magazine voor vrouwen? 

Dat is het prikkelende uitgangspunt voor dit lezenswaardige boek, dat de werelden van filosofie, geschiedenis en die van LINDA bij elkaar brengt. 

Want de auteur verwondert zich enorm: alles wat Linda de Mol bezighoudt, soms uiterst banaal, blijkt haar lezers te interesseren. En dat vindt hij dan wel weer een interessant verschijnsel. 

Als vooraanstaande mediapersoonlijkheden zijn Linda en haar broer John in hoge mate de beeldhouwers van onze sociale werkelijkheid. 

LINDA, Linda de Mol en Linda Spoor

LINDA brengt alles terug tot de verhalen van individuele personen. Het is daarom prachtig dat de auteur ook zijn eigen worstelingen met het schrijfproces belicht. 

Vooral zijn ontmoeting met ‘Linda Spoor’ tijdens een treinreis is een geweldige vondst, omdat deze LINDA-lezeres vervolgens dienst doet als ijkpersoon voor zijn boek. 

Al heeft Linda Spoor helaas niet altijd evenveel te vertellen. Verhandelingen over identiteit, authenticiteit en persoonlijkheid zijn niet aan haar besteed. Want tja, ze leest het blad vooral omdat het ‘leuk’ is.

Spanning tussen gewoon en ongewoon

De auteur laat zich hierdoor niet afschrikken bij zijn speurtocht naar de diepere betekenis van het magazine. Daarbij diept hij talrijke paradoxen en tegenstrijdigheden op in LINDA, zoals de spanning tussen gewoon en ongewoon. 

Linda de Mol benadrukt voortdurend hoe alledaags ze is met al haar beslommeringen en twijfels, maar laat evengoed duidelijk weten hoe welgesteld ze is en hoe uitbundig ze haar creditcard kan laten wapperen. 

Haar boodschap is: ‘eigenlijk ben ik zoals jij, maar inzet, talent en geluk hebben mij in deze florissante situatie gebracht’. Ondertussen kun je dat geluk van LINDA wel kopen met geld; het blad straalt voortdurend uit dat geld gelukkig maakt.

Van Lodewijk XIV naar celebrities van nu

De auteur trekt moeiteloos verbanden tussen de mannetjesmakerij van Lodewijk de veertiende naar de branding van tv-personalities van nu. Celebrities moeten gewoon, herkenbaar en authentiek zijn, maar ook steeds iets doen dat anders is en de aandacht trekt. 

Dat verklaart waarom Linda de Mol graag thema's aansnijdt die als pijnlijk worden ervaren: haar scheiding of haar eeuwige geworstel met haar lichaamsgewicht. Mensen in de huidige samenleving kunnen beroemd zijn om hun roem, concludeert Van der Heijden.   

Word jezelf en doe wat je wilt

Het programma van LINDA is jezelf worden en doen wat je wilt. Zolang je er anderen geen kwaad mee berokkent is er niets aan de hand, vindt de redactie. Of het nu gaat om overspel, seks op hoge leeftijd of duimzuigen, als anderen zich eraan storen is dat hun en niet jouw probleem. 

Al gaat dit boek specifiek over LINDA, toch is het de auteur vooral te doen om alles waar het merk voor staat: de mentaliteit, het wereldbeeld, de cultuur van de moderne samenleving, de trends in het denken over media, geluk en celebrities. 

Hij trapt de tijdgeest op zijn staart. Vrijwel alle artikelen gaan over (bekende) personen, die zich ergens over uitspreken. 

LINDA presenteert bijvoorbeeld geen achtergrondverhaal over onderwijsperikelen, maar laat enkele schooluitvallers aan het woord. De geïnterviewden zijn indringend op de foto gezet, maar verder mag de lezer zelf zijn conclusies trekken. Zo blijft het engagement van het magazine behoorlijk oppervlakkig. 

En dat geldt ook voor andere onderwerpen. LINDA snijdt iets aan en vervolgens mag iedereen voor zichzelf uitmaken wat ie ermee doet. Vreemdgaan is bijvoorbeeld okay, als de persoon het zelf ‘leuk’ vindt.

Gedurfd in onderwerp, toon en beeldgebruik

Ik ben geen LINDA-lezer en begrijp door dit boek beter waarom: de hedonismebubbel van vrijblijvendheid spreekt me niet erg aan. Ik bewonder wel redactie om haar keuze voor taboedoorbrekende onderwerpen. 

Vanaf de eerste verschijning is LINDA gedurfd in onderwerpen, toon en beeldgebruik. Vrouwen komen in LINDA gerust met hun vetrolletjes in beeld, ook (of juist) als ze bekende Nederlanders zijn. Ze zijn baas in eigen bos (in een artikel over schaamhaar). 

Geen enkel bladenmaker kan en wil om LINDA heen. Ook niet om Happinez overigens, de niet-materialistische tegenpool van LINDA. Beiden vertegenwoordigen een lifestyle en zijn uitgegroeid tot een groot merk. Maar die enorme focus op (bekende) persoonlijkheden zet me ook aan het denken. 

Het is een vorm van personal storytelling die me als verhalenmaker natuurlijk aanspreekt. Maar als de verhalen nooit in een context geplaatst worden, is het dan wel betekenisvol genoeg?

Spiegelzaal van onze tijd

Echt versus onecht, geld of geluk door betekenis te vinden in dit bestaan, gewoon versus niet gewoon: er zijn nogal wat spanningsvelden in en rondom LINDA. Maar LINDA worstelt ook met zichzelf. Want LINDA roept op tot genieten, jong zijn en schoonheid, eigenlijk tot een permanent heden. 

Ondertussen wordt Linda de Mol ieder jaar ouder. Over enige tijd zal zij als dragende personality niet meer houdbaar zijn voor die boodschap van eeuwige jeugd, verwacht de auteur. 

LINDA zal zich als merk dan meer met een type moeten identificeren en minder met de naamgeefster. LINDA wordt dan steeds minder Linda de Mol en meer 'de moderne vrouw'. 

De lezer spiegelt zich dan ook minder aan Linda de Mol en meer aan het bedachte type van LINDA. Maar LINDA spiegelt het gewoon terug: Linda, dat zijn we zelf.

Boekgegevens:

Spiegelzaal van onze tijd. LINDA. en de Nederlandse samenleving door Chris van der Heijden. Uitgave Atlas contact, 2017. Het boek is onder meer verkrijgbaar bij Managementboek.nl.