Het jaar zonder zomer

De Sahara schuift gestaag op naar het noorden, hoorde ik laatst een klimaatwetenschapper uitleggen. De droogte waar Zuid-Europa mee kampt is een onheilspellende voorbode van nog veel grotere klimaatproblemen die ons nog te wachten staan.

Tegelijkertijd staat de geschiedenis bol van verhalen over catastrofale rampen die veroorzaakt zijn door natuurfenomenen als aardbevingen, tsunami's en overstromingen. Een van de meest dramatische voorbeelden is de uitbarsting van de Tambora, een vulkaan op het Indonesische eiland Soembawa in 1815. 

Deze uitbarsting geldt als de allerzwaarste vulkaanuitbarsting ooit.

Deze kolossale ramp leidde niet alleen tot veel slachtoffers, maar had ook ingrijpende gevolgen voor het klimaat over de hele wereld. Het jaar 1815 staat zelfs bekend als 'het jaar zonder zomer', waarin er verschrikkelijke misoogsten waren. Daardoor kwamen wereldwijd nog eens 100.000-en mensen om het leven.

Toch had de ramp niet alleen dramatische gevolgen voor mensen, dieren en planten. Het leidde ook tot veel nieuwe uitvindingen, zoals het reddingsvest en de isolatie van de pijnstiller kinine. 

Zelfs de ontwikkeling van de schilderkunst werd erdoor beïnvloed. Schilders als William Turner begonnen ineens rode en gele luchten te schilderen, waardoor hun navolgers met andere ogen naar vergezichten gingen kijken.

Indirect hebben we ook een alledaags voorwerp te danken aan deze vulkaanuitbarsting. 

Het grote tekort aan haver leidde namelijk tot de massale sterfte van paarden. Er moest iets anders verzonnen worden om jezelf makkelijk te verplaatsen. Dat leidde tot de uitvinding van de loopfiets, de voorloper van onze huidige tweewieler.

Deze verhalen laten zien dat rampen tragedies zijn, maar tegelijkertijd ook een impuls geven aan vernieuwingen die mensenlevens kunnen redden en verbeteren.

Wat heeft dat met ons te maken?

Gedoe vermijden we zoveel mogelijk, bewust of onbewust. Dreiging en onzekerheid gaan we liever uit de weg. In een crisis hebben we al helemaal geen trek. 

Als we het over de toekomst hebben, dromen we graag over over al het moois dat in de verte gloort. Over de hobbels die we onderweg komen, daarover hebben we het liever niet. Zeker niet als die hobbels uitlopen op rampen en catastrofes.

Toch moet er bij elke vernieuwing iets overwonnen worden. Juist de confrontatie met het monster - en de crisis die daarbij ontstaat - is belangrijk. Want dat is het moment waarop de transformatie plaatsvindt. 

De held in het verhaal moet zichzelf opnieuw uitvinden. 

Op het moment dat de hoofdpersoon diep in de put zit, vindt hij of zij een uitweg door iets nieuws te proberen.

Angsten voor verandering? Onzekerheid over de toekomst? Spanning om iets nieuws te proberen? Het zijn allemaal factoren die ons tegenhouden om in actie te komen. 

Maar juist die beweging is nodig voor een echte doorbraken en innovaties. Zeker ook om de gevolgen van klimaatveranderingen aan te pakken. Want ik wil geen jaar zonder zomer, maar ook geen jaren zonder winters.

En jij?