Hoe verzamel je verhalen?

Hoe verzamel je verhalen? Je hebt ze bijvoorbeeld nodig om je missie over het voetlicht te brengen of het belang van een verandering te duiden. Je vindt hier drie manieren om een verzameling van verhalen aan te leggen in en voor organisaties, zodat je altijd geschikte verhalen bij de hand hebt.

Verhalen zijn voor leiders, communicatieprofessionals en veranderaars essentiële bouwstenen, bijvoorbeeld om mensen te betrekken bij veranderingen. Maar dan is het wel handig als je die verhalen bij de hand hebt.

Hoe verzamel je verhalen?

De Amerikaanse president Barack Obama leest elke avond 10 brieven van Amerikanen, vertelde zijn speechwriter Jon Favreau. Daar zitten vaak mooie verhalen tussen, die ingrediënten vormen voor zijn toespraken. 

Een soortgelijke werkwijze kun jij ook toepassen. Ga op zoek naar oorspronkelijke en mooie verhalen die een bepaalde werkwijze illustreren, de noodzaak van een verandering in beeld brengen of het verhaal van een eindgebruiker voor het voetlicht brengen. 

Leg daarbij je eigen verzameling aan van betekenisvolle verhalen. 

Dat zijn verhalen die weergeven waar de missie van de organisatie op gestoeld is, verhalen uit de organisatiegeschiedenis, opmerkelijke verhalen van klanten of ieder ander verhaal dat jou verrast of verwondert.   

1. Zoek inwijdingsverhalen

Waar iets gebeurt wat buiten de routine valt, zijn waardevolle verhalen te vinden. Speur rond in organisaties, vooral op plekken waar druk op de ketel staat. Schuif aan bij belangrijke bijeenkomsten. 

Zoek de mensen op die onder hoge druk een klus moeten klaren. Knoop gesprekken aan met de mensen die een beetje buiten de boot vallen: de excentriekelingen, de anders-denkenden, de dwarsliggers. Luister ook naar verhalen die aan nieuwe medewerkers verteld worden. 

Deze verhalen zijn interessant, omdat ze onderdeel uitmaken van het gemeenschappelijke geheugen. Deze verhalen geven nieuwe medewerkers vaak waardevolle informatie hoe mensen in deze organisatie met elkaar om gaan en wat de verwachtingen van hen zijn. Noteer deze verhalen.

2. Vraag naar emoties

Verzamel gericht verhalen over belangrijke thema's in jouw organisatie. Houd daarvoor interviews met mensen uit verschillende geledingen van de organisatie. Stel ze vragen als:

• Wat was een recente mooie ervaring?
• Is er een gebeurtenis in deze organisatie, die je heeft aangegrepen?
• Wanneer heb jij een goede werkdag gehad?

Stel open vragen, gericht op hoop, angsten en verwachtingen. Want dergelijke emoties zijn een essentieel onderdeel van een verhaal: een verhaal roept emoties op of wordt met emoties verteld.

3. Zet symbolen en voorwerpen in

Breng een aantal mensen bij elkaar om verhalen te vertellen over een bepaald thema. Laat deelnemers een voorwerp of een symbool meenemen dat iets te maken heeft met het thema van de sessie. Waarom juist dit voorwerp? Welk verhaal hoort erbij? Zoek in deze verhalen naar kenmerkende verhaalelementen:

• Wie is de held en wie zijn de helper(s) en de tegenstander (de draak)?
• Wat is de ontwikkeling die de held meemaakt?
• Zit er een wending in het verhaal, waardoor er een moment van inzicht ontstaat? Welke strijd moet daarvoor geleverd worden?
• Welk inzicht brengt de held weer mee naar huis?

Het benoemen van deze elementen helpt je om de onderliggende verhaalstructuur te ontdekken. Dan wordt ook duidelijker wat de betekenis is van het verhaal en waar je het voor kunt inzetten. Zo'n verhaal gaat bijvoorbeeld over een organisatie die zich telkens opnieuw uitvindt.

Hoe je je verhalenverzameling toepast

Als je deze verhalen gevonden hebt, voeg je ze toe aan je verzameling, zodat je ze beschikbaar hebt voor gebruik. Dat gaat zo:

• Schrijf alle verhalen op en bewaar ze in een aparte map op je computer of in je notitieboek. Noteer het verhaal zo losjes en natuurlijk mogelijk, met de woorden zoals het aan je verteld is.
• Voorzie het verhaal van sleutelwoorden, zodat je een bepaald verhaal gemakkelijk kunt terugvinden.
• Geef het verhaal een titel. Zo is het gemakkelijk om naar een verhaal te verwijzen. Daarnaast krijgt het verhaal op die manier direct een 'frame' mee; een kapstok die het verhaal betekenis geeft.
• Leg in het verhaal basisinformatie vast, zoals de tijdstip en de plaats waar het verhaal zich afspeelt. Zo weet je zelf waar en wanneer je het verhaal verzameld hebt en wat de context was.

Deze verhalen gebruik je in artikelen, toespraken of presentaties op het moment dat je daar behoefte aan hebt. Een verzameling groeit zo uit tot een databank: een waardevolle verhalenschatkist waar je altijd uit kunt putten.