Meer zorgzaamheid met onze verhalen

Bij ieder verhaal dat we vertellen hebben we een keuze. Welke kant laat jij van jezelf zien in deze tijd?

"Heb jij genoeg werk", vraagt een ondernemer op bezorgde toon, als ik hem tijdens een wandeling tegenkom. “Al onze opdrachtgevers trekken uit onzekerheid hun klussen terug", zegt hij. "Hoe lang gaan we dit volhouden? Over drie maanden is iedereen failliet.”

Met een zwaar gemoed loop ik verder.

We hebben allemaal te maken met de gevolgen van de corona-pandemie.

Daarna tref ik een hulpverlener die van de ene dag op de andere is overgeschakeld op online consulten. 

"Het is enorm vermoeiend", begint hij. 

Nu komt er een modderstroom los van moeilijke verhalen, denk ik. Uit eerdere gesprekken weet ik dat hij totaal niet vertrouwd is met digitale hulpmiddelen. 

Maar nee, hij is juist verrast. Hij ziet cliënten nu in hun vrijetijdskleren in plaats van in pak. Via het beeldscherm bezoekt hij hun huiskamers. Soms belandt hij zo zelfs in hun slaapkamers, waar zijn cliënten zich terugtrekken om rustig met hem te kunnen praten.

Zijn consulten zijn daardoor een stuk persoonlijker geworden. 

Mensen delen meer van zichzelf. 

Ze zijn ineens gedwongen om zichzelf opnieuw uit te vinden en komen eerder tot persoonlijke doorbraken. Iets soortgelijks gebeurt bij online onderwijs, hoor ik van docenten. Introverte studenten die nooit iets van zich lieten horen, doen ineens actief mee. 

Docenten laten ook meer van zichzelf zien, want hun Perzische langhaarkat springt plotseling op hun toetsenbord. 

Soms laten ze zien hoe ze aan het klungelen zijn. Maar dat geeft juist verbondenheid, ontdekken ze. Online onderwijs is bij nader inzien minder afstandelijk dan zij dachten. Zo hoor ik voortdurend verhalen over mensen die hun weg moeten vinden in de huidige omstandigheden. 

Samen vormen ze een narratief over hoe we met deze lastige tijd omgaan. 

Over veerkacht. Over zeldredzaamheid. En over je eigen verantwoordelijkheid nemen.

Bij al deze verhalen heb je telkens een keuze.

Laat je je leiden door de somberheid? Het gebrek aan persoonlijk contact? 

De stress die de overschakeling naar online werken met zich meebrengt? Voor je het weet kom je vast te zitten in een groef, omdat je je verhaal keer op keer herhaalt. 

Hier geldt een bekende psychologische wet: waar je aandacht aan geeft groeit.

De kunst is om te laten merken dat er ook andere verhalen zijn.

Dat wil niet zeggen dat je alleen halleluja-verhalen mag verkondigen. Nee, laat gerust zien waar je over twijfelt en waar je mee worstelt. Ook dat maakt je menselijk. 

We hebben een grote verantwoordelijkheid om de balans te zoeken bij het vertellen van verhalen hoe het nu met ons gaat. Als we dat goed doen komen we een stuk gezonder uit deze crisis, in ieder geval in mentaal opzicht. 

Bezorgde verhalen brengen zorgelijke gedachtetreintjes op gang, bemoedigende verhalen over hoop en veerkracht houden ons op de been. 

Laten we ook met de keuze van verhalen een beetje op elkaar letten.