Via verhalen kun je op authentieke wijze je boodschap overbrengen. Maar dan moet dat authentieke wel puur en oprecht zijn. En dat bepaal je niet zelf, maar de ander!
Topkok Jonnie Boer van het Zwolse sterrenrestaurant De Librije heeft een nieuwe kruidenmix ontworpen: Zwolsche Stoof.
Als liefhebber van specerijenmengsels bekeek ik in de supermarkt meteen geïnteresseerd het fraai vormgegeven blikje: een smaakvolle, authentieke specerijenmelange voor heerlijke stoofgerechten, die zich kenmerkt door ingrediënten zoals kruidnagel en anijszaad.
Authentiek?
Zwollenaren stopten waarschijnlijk wel laurierblad en kruidnagels in hun stoofschotels en misschien hier en daar een jeneverbes. Maar ze gebruikten geen verzonnen poedermengsel uit de fabriek van Euroma.
Authentiek, wat is dat eigenlijk?
Authentiek (in de betekenis van echt: het is wat het pretendeert te zijn) is een van meest misbruikte woorden van deze tijd.
Maar we nemen het niet voor niets zo vaak in de mond. Want authenticiteit gaat precies over datgene waar we deze tijd massaal naar op zoek zijn: alles wat echt en zuiver is. Dingen die laten zien waar we vandaan komen. Zaken die ons vertrouwen geven.
Onze behoefte aan authenticiteit heeft alles te maken met onze behoefte aan houvast in een wereld waar vertrouwde scheidslijnen tussen goed en kwaad, volk en elite, kunst en kitsch en nog allerlei andere zaken steeds vager zijn geworden.
Wat is echt?
Spullen, plekken of voedsel kunnen ons een gevoel van houvast geven in tijden van verwarring, omdat ze ons verbinden met de veilige plek waar we zijn opgegroeid of ons terugbrengen naar onze jeugdjaren.
Maar ook die ankers zijn grotendeels verdwenen. Dankzij de globalisering eten we wereldwijd dezelfde hamburgers, drinken dezelfde frisdrank en zitten op dezelfde meubels van Ikea. Voedsel bestaat uit veel ingrediënten waarvan we de herkomst niet meer kennen. Hollandse souvenirs zijn made in China.
Politici zijn ge-mediatraind om het juiste effect te bereiken bij de kiezers.
Wat echt is en wat niet, is nauwelijks meer te onderscheiden.
We voelen onszelf verloren in een wereld waarop we geen invloed lijken te hebben. En daarom gaan we steeds dringender op zoek naar zaken die nog wel oorspronkelijk, natuurlijk en herkenbaar zijn.
Alles wat 'van vroeger' is, wat kleinschalig en met mensenhanden gemaakt wordt, wat 'natuurlijk' is en wat aan een bepaalde plaats gebonden is, vinden we al snel echter en beter.
We speuren daarom naar belevenissen die authentiek zijn, maar ook naar mensen die zichzelf blijven en hun eigen waarden uitdragen. Daarom wordt Eberhard van der Laan nu zo hevig bewonderd. En we zijn op zoek naar mensen die echte verhalen vertellen.
Wat is dan een authentiek verhaal?
Dat zijn verhalen waarin mensen kwetsbaar durven zijn. Niet op een rauwe en onverwerkte manier. Of met zoveel hysterische emoties of schaamteloosheid dat het de ander overdondert.
Het is eerder met fijngevoelige aandacht voor het kleine. De verteller heeft het doorleefd en kan er betekenis aan geven. Dat ontroert.
Authenticiteit betekent dat je samenvalt met jezelf en dat je dat ook op die manier communiceert. De ontvanger heeft daarvoor de sleutel in handen.
Het is pas authentiek als de ander het gelooft.
En dat doe je door consequent te zijn: whatyou see is what you get. Door herkenbare verhalen te vertellen waarin je waarden tot leven komen.
Door voortdurend dat in al je activiteiten te laten zien: storytelling en storydoing. Door helder te zijn over je (eigen) bronnen. En natuurlijk door eerlijk te zijn over je drijfveren.
Gebruik waarden als houvast
Een prachtig voorbeeld daarvan hoorde ik onlangs op het congres The Future of Work van The School of Life.
In een van de kleine zalen vertelde Carin Wormsbecher over de dag waarop haar echtgenoot overleed en zij als enige eigenaar overbleef van drukkerij Wedding.
Ze wist alleen maar dat ze de drukkerij overeind wilde houden, maar had totaal geen verstand van het leiden van een bedrijf. Ze had nog nooit een managementboek gelezen. En van de bejubelde werknemersdemocratie van de Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler had ze al helemaal nog nooit gehoord.
Ze besloot het over een andere boeg te gooien dan haar overleden echtgenoot, die altijd de top-down-aanpak had gehanteerd. Carin ging al haar medewerkers persoonlijk bij alle belangrijke beslissingen betrekken.
Voor haar logisch, want zij hadden immers alle vakkennis in huis.
In deze crisis waren haar waarden eerlijkheid en transparantie haar belangrijkste houvast. Het werkte: uitgeverij Wedding overleefde de moeilijke jaren en geldt nu als een voorbeeldbedrijf van autonoom en maatschappelijk verantwoord werken.
Maar ook Carin zelf was door deze bijzondere omstandigheden boven zichzelf uitgestegen. Op haar website noemt ze zichzelf nu wel degelijk ondernemer in hart en nieren. Maar wel een die een zwakke plek heeft voor langdurige relaties.
Laat zien wie je echt bent
In ons gezelschap raakte een toehoorster in tranen door haar ingetogen verhaal.
Eindelijk heb ik mijn rolmodel gevonden, liet ze Carin na afloop weten. Je publiek raken, dat kan alleen in een verhaal waarin je je kwetsbaarheid laat zien.
Door dat verhaal te vertellen leg je je maskers af. Je geeft jouw visie op de wereld en draagt de verantwoordelijkheid voor wie je bent, los van wat anderen vinden. Je laat zien wie je echt bent. Dan gaan ze je vertrouwen, omdat je een inspirerend voorbeeld bent en betekenis geeft aan iets diepers.
Mensen beseffen dat ze niet alleen zijn met hun worstelingen, tegenslagen en twijfels. En ze hebben gezien dat je niet een bedacht mengsel bent van losse specerijen.
Hoe die specerijen ruiken, voelen en smaken, dat verhaal maak je zelf.
