Cijfers én verhalen, een gouden combinatie

Je houdt van verhalen, maar als onderzoeker of manager spelen ook cijfers een belangrijke rol spelen in je (werkende) bestaan. Speciaal voor jou heb ik dit artikel geschreven, want cijfers en verhalen vormen een gouden combinatie. Met cijfers duid je de wereld, met verhalen geef je er betekenis aan.

Veel wetenschappers, managers en andere professionals werken graag met cijfers, maar hebben best moeite om het verhaal achter de getallen op een aansprekende, prikkelende en overtuigende manier te vertellen.

Niet zo gek als je altijd geleerd hebt om je te richten op getallen, analyses en cijfermatige trends. Maar wie impact wil hebben met zijn werk, kan niet om storytelling heen. Daarvoor zie ik twee redenen:

Met feiten en getallen voed je de ratio, met verhalen het gevoel.

We gebruiken cijfers vaak om besluiten te kunnen nemen. Maar de pure feiten overtuigen niet, vooral niet bij complexe beslissingen. Dan nemen emoties (vaak onbewust) de rol over in de besluitvorming, zeker als het over gevoelige onderwerpen gaat. 

Die emotionele lading vind je wel terug in verhalen, die dan ook veel effectiever zijn bij de communicatie. Het is daarom belangrijk om dat emotionele deel ook mee te nemen als je een besluit voorbereidt, zodat je mensen inspireert en in beweging brengt.

Cijfers hebben betekenis nodig.

Natuurlijk is het nog steeds cruciaal dat jij als cijferman- of vrouw rapportages oplevert met gedegen cijfers en correcte analyses. Maar niet iedereen kan de getallen zo goed interpreteren als jij. 

Bovendien willen mensen vooral weten hoe zij op basis van die cijfers moeten handelen, omdat die cijfers houvast kunnen geven voor een onzekere toekomst. Aan jou daarom de opdracht om het verhaal achter die cijfers tot leven te brengen. Dat levert een completer beeld op, waartoe mensen zich beter kunnen verhouden. 

Cijfers over het aantal laaggeletterden in ons land kunnen schrikbarend hoog zijn. 

Maar die cijfers komt pas echt binnen met een persoonlijk verhaal over wat het betekent om als laaggeletterde door het leven te gaan (het voorbeeld daarvan vind je in deze krant van Schouders Eronder op pagina 7). Cijfers én verhalen dus. Dat verhaal bouw je zo op:

1. Verplaats je in de ontvanger

Bedenk welke informatie je in welke vorm aan welke persoon gaat leveren. Niet door te bedenken wat je allemaal aan informatie beschikbaar hebt en dat vervolgens in een rapportage te stoppen, maar door beter te leren begrijpen wat iemand nódig heeft om zijn/haar functie goed uit te voeren.

Verplaats je daarom in de ontvanger en vraag je af waar hij of zij mee worstelt. Angst voor een organisatieverandering, bijvoorbeeld. Zorgen over te weinig geld. Te veel stress. Dat is je beginpunt: het conflict of het probleem waar het bij jouw ontvanger (lezer, klant, afnemer) om draait.

2. Breng de emotie

Schets de risico’s, zodat je luisteraars de effecten van hun besluiten in hun buik voelen. Vertel wat een reorganisatie of het verliezen van een klant persoonlijk met jou doet. Vertel waar je van wakker ligt. Daardoor komen mensen gemakkelijker zelf ook in actie.

3. Wek cijfers tot leven met een spanningsboog

Gebruik je cijfers als de basisingrediënten voor een verhaal. Een verhaal verplaatst zich altijd van het probleem (beginpunt van het verhaal) naar de oplossing (het eindpunt). Daartussen zitten vaak ook nog allerlei obstakels.

Bij het beginpunt deel je de cijfers rondom het probleem, daarna doe je de cijfers rondom de oplossing uit de doeken. Hoe bewegen de cijfers zich van 'pech' naar 'hoop op een betere toekomst'? Dan geef je je cijfers niet alleen een emotionele lading mee, maar bouw je meteen ook een spanningsboog.

Bouw je verhaal op met jouw antwoord op de volgende vragen:

• Hoe kan jouw hoofdpersoon in de toekomst het probleem voorkomen?
• Welke rol kunnen data daarbij spelen?
• Hoe ga jij helpen om dat conflict of probleem op te lossen?

Je luisteraar, of dat nu je collega is of je klant, heeft hierdoor de indruk alsof het zich voor zijn of haar ogen afspeelt. Het is ineens ook zijn of haar verhaal geworden.

Je hebt cijfers én verhalen nodig.

Goede verhalen hebben een enorme impact. En als je die verhalen kunt onderbouwen met data voor de feitelijke onderbouwing, heb je een gouden combinatie in handen.

Jamie Oliver reed eens een kruiwagen vol suikerklontjes het podium op. Dat liet precies zien hoeveel suiker een kind per jaar binnenkrijgt als gevolg van gesuikerde schoolmelk. 

Dat is impact.