Drie slimme stappen om je eigen verhalenschatkist te openen

Ieder van ons heeft een schat aan verhalen in zijn geheugen. Maar hoe krijg je die persoonlijke verhalenschatkist open?

Over de kracht van verhalen hoef je Marianne niets meer te vertellen. Ze is een geroutineerde adviseur en gebruikt graag verhalen in haar adviesgesprekken en workshops. 

Maar zodra een onverwachte situatie zich voordoet, schiet haar geen enkel bijpassend verhaal te binnen. "Mijn brein gaat op slot", vertelde ze me. 

Op geen enkele manier kan ze de bijpassende sleutel nog vinden. 

De verhalen zitten dus wel in haar hoofd, maar ze kan er niet meer bij. Jammer, want juist een verhaal kan op zo'n moment haar cursisten tot rijke inzichten brengen.

Hoe kun je de verhalenschatkist in je brein ontsluiten?

Het draait eigenlijk om dit punt: om een verhaal te herinneren, moet hij op een of andere manier betekenis hebben. Dan kun je de sleutel vinden en het bijbehorende verhaal ontsluiten. 

Deze manieren helpen om je herinneringen gemakkelijker te 'labelen' en daardoor beter terug te vinden:

1. Bouw een verzameling op voor je verhalenschatkist

Begin met de opbouw van een eigen verhalenverzameling (ook bekend als een verhalenbank). Noteer daarvoor losse verhalen in een schrift of op de computer. 

Ik heb er zelf een speciaal notitieboek voor, waarbij ik op iedere bladzijde een nieuw verhaal schrijf. Evernote of een ander systeem bieden natuurlijk ook goede diensten. 

Denk bijvoorbeeld aan:

• Welke mensen zie je voor je? Verhalen gaan altijd over mensen, die op hun beurt weer verbonden zijn met conflicten, vriendschappen, bekentenissen, veranderingen en emoties.
• Welke plaatsen zijn belangrijk voor je?  Denk aan de huizen waar je gewoond hebt. De plekken waar je vroeger graag kwam of juist niet. Vaak krijg je dan ook snel toegang tot de bijbehorende verhalen.
• Welke voorwerpen hebben een betekenis? Bepaalde voorwerpen koester je niet voor niets: daar zit een verhaal aan vast. Welke voorwerpen zijn dierbaar voor je? Of welke voorwerpen waren dat in het verleden? Welke auto's? Welk speelgoed?
• Waar worstelde je mee? De vraag waar je mee worstelde betekende een uitdaging, waar je een oplossing voor moest vinden. Waar had je lef voor nodig? Hoe ben je hiermee om gegaan en wat heeft het je geleerd?
• Waar ben je trots op? Zaken waar je trots op bent, hebben vaak inspanning gevergd. Wat ging eraan vooraf en wat maakte dat je slaagde?

Schrijf alles zoveel mogelijk op wat hierbij naar bovenkomt, want je weet op het eerste gezicht nog niet of het belangrijk is. Wees specifiek, houd je aan de feiten, vermijd interpretaties, oordelen en conclusies. 

Noteer het in ieder geval! 

Zonder notitieboekje vergeet je het zeker, want je hersenen zijn geprogrammeerd om zaken te vergeten die niet belangrijk lijken. Je weet waar je vandaag je fiets hebt neergezet, maar niet waar je hem drie dagen geleden parkeerde...

2. Leg ankerpunten in je verhalenverzameling

De genoteerde verhalen in je verhalenschatkist voorzie je van sleutelwoorden, die de betekenis van het verhaal aangeven. 

Hoe je met een kleine twist iemand op een ander spoor kunt zetten, bijvoorbeeld. Of 'krachtig omgaan met verlies'. Of wat maar voor jou van toepassing is. 

Door deze labeling leg je ankerpunten in je brein: kapstokken waar je je verhaal aan ophangt. 

Bij het thema 'verlies' denk je zo snel terug aan het bijbehorende verhaal. En uiteraard heeft opschrijven ook het voordeel dat je gericht een geschikt verhaal kunt terugzoeken in je verzameling. 

Noteren en labelen hebben belangrijke voordelen. 

Je gaat namelijk gerichter luisteren om verhalen over jouw thema's op te sporen. En al schrijvend ben je nogmaals met het verhaal bezig, waardoor het verhaal zich dieper in je geheugen verankert. 

3. Voeg dagelijks een verhaal toe aan je verhalenschatkist

Wil je over een grote schat aan verhalen beschikken? Geef jezelf dan de opdracht om iedere dag een verhaal te noteren in je notitieboek. Dat kan een eigen belevenis zijn, maar ook een verhaal dat je van een ander gehoord hebt. 

Je zult hierdoor (passende) verhalen gemakkelijker herkennen, waardoor je verhaalgevoeligheid verder toeneemt. En dat helpt uiteraard ook om gemakkelijker verhalen te herinneren, precies op het moment dat je ze nodig hebt. 

Marianne gaat aan de slag. Na enige tijd is haar verzameling flink gegroeid. Ze herkent gemakkelijker de juiste verhalen en kan ze ook eenvoudiger terughalen uit haar geheugen. 

En deze verzameling blijkt inderdaad een rijke verhalenschatkist.