Wie een boek schrijft of een (journalistiek) onderzoek doet, herkent dit vast: al snel heb je bergen aantekeningen. Zie maar eens tot een samenhangend verhaal te komen. Hoe vind je de rode draad? En vooral: hoe kom je tot een goede structuur?
Van verleden, heden naar toekomst: voor een reconstructie van een gebeurtenis in het verleden ligt een chronologische opbouw voor de hand. Lang niet alles leent zich echter voor een chronologische verhaallijn. Een geschreven portret bijvoorbeeld.
Zo worstelde ik bij mijn eerste boeken enorm met het selecteren van het juiste materiaal en de meest interessante invalshoek.
Alleen de chronologie volgen was veel te beperkt om het verhaal te vatten. Eindeloos schoof ik met diverse passages heen en weer. Zoekend naar de meest geschikte vorm. Slopend.
Ik kwam pas tot een goede oplossing toen ik ineens zag dat het verhaal van één van mijn hoofdpersonen zich liet vertellen aan de hand van de vier elementen: water, lucht, aarde en vuur.
Toen ik al het materiaal aan de hand van deze elementen sorteerde, liet het hele verhaal zich gemakkelijk schrijven. Wat een bevrijding, die ontdekking.
Zonder structuur begin je niets bij schrijfwerk
De opbouw aan de hand van een thema helpt enorm. Je hebt in ieder geval een structuur nodig voordat je begint met schrijven.
Hoe pak je dat effectief aan?
Het handigst is om al in de researchfase een bepaalde structuur te kiezen. Al het materiaal orden je dan meteen aan de hand van jouw thema’s.
Hoe kom je aan die structuur?
Naast de chronologische vorm is er nog een veelgebruikte kapstok: de ontdekkingsreis. Ik las erover in het e-book The Story Tells The Facts van Mark Lee Hunter en Luuk Sengers. Niet voor niets heeft dit bruikbare boekwerkje als ondertitel: structuring and composing investigative narratives.
Het draait om een bepaald verhaaltype: de zwerftocht.
De hoofdpersoon weet daarbij nog niet waar hij terecht komt, maar heeft wel een doel.
- Iets ontdekken tijdens zijn reis (het geluk, de heilige Graal) bijvoorbeeld.
- Een opdracht vervullen (zijn geliefde redden of het ultieme medicijn tegen kanker vinden).
- Of hij wil op zijn eindbestemming komen, in welke vorm dan ook.
Odysseus: zwerftocht terug naar huis
Denk aan Odysseus, die van het ene eiland naar andere zwerft. Hij wordt voortgedreven door het verlangen om thuis te komen op zijn eigen eiland Ithaka, waar zijn vrouw al die jaren op hem wacht.
Tussendoor beleeft hij uiteenlopende avonturen op alle plekken waar hij aanspoelt. Het zijn allemaal deelverhalen, die samengebonden worden door zijn zwerftocht naar huis.
De zwerftocht of ontdekkingsreis geeft aanknopingspunten om allerlei thema’s te behandelen. Zo was ons boek over C1000 een ontdekkingstocht naar het DNA van de supermarktondernemers en naar de succesfactoren van de keten. Binnen die thema's is vaak nog een chronologische ordening mogelijk.
De zwerftocht als verhaalframe is geschikt in de volgende gevallen
- Als je als verteller zelf een rol speelt in het verhaal.
- Wanneer het verhaal zich afspeelt op diverse plaatsen.
- Als er veel personages zijn en weinig actie. De zwerftocht wordt dan de centrale handeling.
Ook verdronken in je materiaal?
Vaar dan van eilandje naar eilandje. Laat je leiden door de golven of de wind. Monster onderweg aan bij allerlei havens, waar nieuwe avonturen of ervaringen op je wachten.
Probeer het zelf eens uit. Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen.
