Pechvogel of geluksvogel? We zijn allemaal de creators van onze verhalen, want we kunnen niet anders. Dan kun je maar beter een verhaal vertellen waarmee je jezelf en anderen inspireert.
De vijfjarige Kiki krijgt op school de opdracht om een compliment te verzinnen en op te schrijven. Ze geeft een pluim aan haar vader. Jij kunt zo fijn werken, laat ze aan hem weten.
Haar vader vertelde me de volgende dag vol trots hoe verguld hij is met Kiki's compliment. Want het was zo klaar als een klontje, vond hij: Kiki had gezien dat hij met zeer veel plezier zijn werk deed.
En dat klopte volgens hem helemaal.
We zijn de hele dag bezig met betekenisgeving. En daarbij hebben we de keuze hoe we iets interpreteren.
Deze vader geeft een positieve slinger aan Kiki’s uitspraak. Hij had er ook iets anders achter kunnen zoeken. Misschien vond zijn dochter juist wel dat hij te veel werkt en te weinig met haar bezig is.
Verhalen gaan over de manier waarop je betekenis geeft aan gebeurtenissen.
En die manier van kijken kun je ook veranderen. Stel dat Kiki inmiddels volwassen is en terugdenkt aan een vader, die vooral schitterde door afwezigheid vanwege het werk waarin hij volledig in opging.
Dat is een mogelijkheid.
Maar ze kan ook inzoomen op de liefdevolle momenten met hem, die er óók waren. Verander je iets – bijvoorbeeld door in- of uit te zoomen - dan verandert het hele verhaal.
Verhalen zijn nooit objectieve verslagen van de werkelijkheid. We interpreteren onze emoties en onze handelingen. We kiezen wat we benadrukken in het verhaal en wat we weglaten.
Bovendien vertellen we graag een samenhangend verhaal over onszelf.
Ons brein is altijd op zoek naar patronen en verbanden. Die creëren we zo nodig zelf om er een gebonden soepje van te brouwen. Ook verbouwen we telkens onze herinneringen een beetje, zodat ze passen in het verhaal dat we graag over onszelf vertellen.
Dat geeft je de kans om zelf de auteur te worden van je eigen verhaal en de pen ter hand nemen. Of misschien word jij wel de schrijver van het volgende hoofdstuk van je leven, je toekomstverhaal.
Het creëren en vertellen van een verhaal is namelijk ook een manier om je eigen leven te begrijpen en te verbeteren. Als je je daarvan bewust bent, heb je een krachtig middel in handen om sturing te geven aan je leven.
Het is alsof de aangeslibde ruis wegspoelt, zodat je bij de kern komt waar het voor jou echt om draait.
Spelen met je verhaal, noem ik dat.
Daarbij kun je je eigen verhaal redigeren, aanpassen en hervertellen vanuit een ander perspectief, terwijl de feiten hetzelfde blijven.
Je besluit bijvoorbeeld door een roze bril te kijken: ik ben degene die nooit ziek wordt of altijd geluk heeft bij het ondernemen van iets nieuws. Of je kunt juist alles vanuit de pechvogelkant benaderen: ze moeten altijd mij hebben.
Je hoeft echt geen fantast te worden. Maar bij alles wat je meemaakt heb je wel een keuze.
Want al heb je je het niet voor het zeggen welke tegenslag je op je pad krijgt, je kunt wel zelf besluiten hoe je ergens op reageert.
Het verhaal dat je over jezelf vertelt, ontlokt vanzelf ook het bijbehorende gedrag uit. Als jij jezelf bijvoorbeeld vertelt dat je altijd wel een onderkomen vindt als jij op doorreis bent, zal dat ook zo gebeuren.
Of als jij vertelt dat bij jou alles weer op zijn pootjes terecht komt, komen die verwachtingen vanzelf uit.
Geluksvogel of pechvogel?
De Britse hoogleraar psychologie Richard Wiseman onderzocht jarenlang het onderscheid tussen mensen die zichzelf vertelden dat ze veel geluk of juist vele ongeluk hadden gekend in hun leven.
Wiseman ontdekte dat de zelfbenoemde geluksvogels vaak toevallig op het juiste moment op de juiste plek waren en dat de pechvogels de jackpot vaak net aan hun neus voorbij zagen gaan.
Dat kwam niet doordat de geluksvogels intelligenter, knapper, grappiger of welvarender waren dan anderen, maar vooral doordat ze veel meer openstonden voor kansen en mogelijkheden. Het was vooral het verhaal dat ze zichzelf vertelden waardoor er gebeurde wat ze al verwachtten.
Het mooie is dat we altijd weer nieuwe verbanden zien waardoor ons verhaal ineens logisch wordt. Je gebruikt de 'vermicelli in je leven' om er op creatieve wijze iets nieuws van te maken: het zijn losse stukjes die je in elkaar past.
Alle verhalen gaan er uiteindelijk over om samen te vallen met je eigen wezen, zoals je dat zelf ziet. Wie ben je eigenlijk en wat kom je hier doen?
Aan jou de keuze om de kracht van jouw verhaal in te zetten en met verbeelding en creatiekracht sturing te geven aan je eigen bestaan.
