Denk jij dat schrijvers, kunstenaars, filmmakers of andere creatieven floreren in een wereld zonder routine en regels? Het tegendeel is vaak waar. Hoe meer schema's en rituelen - soms op het obsessieve af - hoe meer creatieve ruimte voor het werk.
Hoe kreeg J.K. Rowling het voor elkaar om haar omvangrijke boeken over Harry Potter te schrijven? Ze hanteerde een strak werkschema. Dag in, dag uit.
Ook veel andere kunstenaars hangen aan vaste werktijden en andere strikte gewoonten om hun draai te vinden en uitstelgedrag te bestrijden.
Creatieve rituelen beginnen met inspiratie.
Wie creatief wil zijn, moet namelijk in de juiste stemming zien te komen en inspiratie vinden. Elke dag weer.
Dat is moeilijk als je geen strakke kantoortijden of andere 'verplichtingen' hebt. Want er is altijd afleiding. Of er zijn smoesjes. Of er is werk dat belangrijker lijkt.
Ik weet het zelf maar al te goed. Ik heb al weken een fraai tekenboek klaarliggen om te gaan schetsen. Ik zeg tegen mezelf dat ik daar enorm veel zin in heb. Maar beginnen? Ho maar. Op de een of andere manier krijg ik het niet voor elkaar.
Hoe kom je in de juiste stemming voor creativiteit?
Veel creatieve mensen hebben het daar moeilijk mee. Het is voor velen vaak zelfs een hele strijd. Simon Vestdijk stond bekend als een enorme veelschrijver, waar hij zijn bijnaam duivelskunstenaar aan te danken had. Maar van hem is ook bekend dat hij dwangmatig een stofzuiger aanzette om in de juiste stemming te komen.
Zonder zijn loeiende Nilfisk kreeg hij geen letter op papier. Vanwege zijn bijzondere verdiensten is het apparaat later geschonken aan het Letterkundig Museum in Den Haag.
Hoe ga je toch aan de slag, zonder iedere dag die worsteling door te maken? Hoe kom je in die beroemde flow? Hoe vrijer mensen zijn in hun werk, hoe meer behoefte aan zelfsturing.
Mason Curry en Eva Hoeke beschrijven in het boek Dagelijkse Rituelen hoe een reeks bekende schrijvers, filmmakers, kunstenaars en andere creatieven dat varkentje wassen.
Menige kunstenaar heeft een bepaalde obsessie, vergelijkbaar met de soms bizarre rituelen die beroemde voetballers uitvoeren voordat ze het veld betreden.
Maya Angelou werkte in een aftandse Motelkamer om zich niet te laten afleiden. Annie M.G. Schmidt stelde het werken uit totdat de opdrachtgever verontrust belde waar het bleef.
Als jij ook aan het ploeteren bent, ben je in ieder geval niet alleen...
Creatieve rituelen helpen tegen uitstelgedrag.
Het geheime ingrediënt van menig meesterwerk is routine, laten de auteurs zien in hun boek. Want vaste gewoonten geven houvast. Hoe meer details we overlaten aan automatismen, hoe meer ons brein zich kan richten op het echte creatieve werk.
Je hoeft simpelweg niet meer na te denken wanneer, hoe en wat, maar je weet gewoon dat je moet beginnen. Gebruik daarom je eigen eenvoudige rituelen om jezelf een steun in de rug te geven, zodat je veel gemakkelijker werkt.
En als je die nog niet hebt, creëer je die zelf.
In het boek Dagelijkse Rituelen is dat ritueel opvallend vaak koffie.
Koffie (of een andere warme drank) prikkelt namelijk meerdere zintuigen: je neus, je smaakpapillen en je ogen. Zo krijgen je hersenen directe signalen dat het tijd is om te beginnen. Een (geur-)kaars of een muziekje helpen op een soortgelijke manier.
Maar denk ook aan rituelen die je dagritme vorm geven, zoals een gezamenlijke lunch, een wandeling op een vast tijdstip en een dagafsluiting, waarbij je je dag evalueert in een notitieboek.
Ook muziek kan enorm helpen om je hersens in de juiste setting te krijgen.
Aan rituelen heb je meer houvast dan aan discipline.
Want onze wilskracht is vaak niet sterk genoeg. Vaste gewoonten bieden dat wel. Kies daarom iets wat bij je past en maak er een vast patroon van. En ga aan de slag, nu echt!
