Wat betekent moed voor jou? En heb je wel eens aan stille moed gedacht?
Deze week was ik in Leipzig, de stad die in het najaar van 1989 uitgroeide tot het nationale symbool van verzet tegen het communistische regime.
Op markante plekken in de stad vertelden borden over de dramatische gebeurtenissen die tot Die Wende zouden leiden.
De Nicolaikirche in de binnenstad speelde daarbij een belangrijke rol. Vanuit deze kerk begonnen burgers iedere maandagavond met vreedzame demonstraties tegen het heersende regime.
Op 4 september 1989 gingen voor het eerst enkele honderden burgers de straat op. Op 25 september waren het er al 5000 en op 2 oktober 25.000.
Met zoveel mensen was de protestbeweging niet meer te stoppen. De politie stond machteloos. Later werden de protestbijeenkomsten de Stille Revolutie genoemd.
Het punt is: van tevoren weet je niet hoe het afloopt.
Toch toonden zij de moed om te protesteren, terwijl het regime alles op alles zette om iedere vorm van verzet als crimineel te bestempelen, mensen op te sluiten en psychisch te breken.
Misschien ook omdat de burgers op dat moment niet meer anders konden. En omdat ze voelden dat ze - ondanks alles - toch niet alleen waren.
Samen met illustrator Anja Neubauer werk ik op dit moment aan ons boek over het vinden van je eigen stem. In dit boek vertel ik over mensen die een leven leiden dat niet echt bij hen past. Diep van binnen verlangen deze mensen naar verandering.
Toch houden ze zich in.
Ze blijven hangen in hun vertrouwde, comfortabele omgeving en schuiven belangrijke beslissingen voor zich uit.
Pas als de situatie onhoudbaar wordt, vinden ze de moed om te veranderen naar een leven dat echt van hen is. Ook in onze eigen levens ging het op die manier.
Ik weet het: dit is van een compleet andere orde dan mensen die onderdrukt werden door een misdadig systeem. En toch ook weer niet.
Want de gebeurtenissen in Leipzig laten zien dat moed niet altijd luid hoeft te zijn; soms zijn het juist de stille krachten die de grootste veranderingen teweegbrengen.
In het centrum van Leipzig hing ook een groot spandoek: Nie Wieder ist Jetzt! Nee, het gaat niet alleen maar over toen.
Wie weet welke veranderingen we in gang zetten als we de moed vinden om onze eigen waarheid te laten horen. In je eigen leven en daarbuiten. In stilte én luidkeels.
