63 (!) manieren om nieuwe ideeën te krijgen als je vastzit

We zitten allemaal wel eens vast in ons hoofd. Hoe ga je toch weer aan de slag? 63 manieren om op nieuwe ideeën te komen als je niet verder kunt.

Een mooi idee levert je doorgaans veel energie om direct van start te gaan.

Maar na een vlot begin kom je vaak niet verder of krijg je andere mensen niet mee. En dan kan er zomaar dit gebeuren: je overziet het geheel niet meer, je dreigt te verdwalen in zijpaadjes en je verliest je oorspronkelijke enthousiasme.

Het werk valt ineens helemaal stil. Dan begint het staren naar het computerscherm met alle bijbehorende frustraties.

Hier vind je 63 manieren om nieuwe ideeën te krijgen. 

Het zijn de manieren die ik zelf heel graag had willen weten en toepassen, bij al die keren dat ik zelf compleet vast zat.

Vind je focus terug voor nieuwe ideeën

• Schrijf je vraag of probleem op. Noteer alle dingen over je onderwerp of vraagstuk die spontaan in je hoofd opkomen. Lees alle aantekeningen op een ontspannen moment rustig door en denk aan het eindresultaat. Stel jezelf dat resultaat zo levendig mogelijk voor: hoe voelt het, hoe ruikt het, hoe ziet het eruit? Leg daarna je aantekeningen weg. Je hebt zojuist je onderbewuste aan het werk gezet, waardoor je vaak weer nieuwe invallen krijgt.
• Ruim je werkplek op. Voor veel creatieve personen is dat een belangrijke routine om te focussen en hun energie te richten op hun creatieve taak.
• Gooi een routine om. Verander iets aan je dagelijkse gewoontes. Verander bijvoorbeeld van zitplaats in de kantine. Maak eerst een wandeling voor je ontbijt. Neem een andere route naar je werk. Kies de langste rij bij de kassa. Slaap op de andere helft van het bed. Doe je dagelijkse dingen af en toe eens anders. Op die manier stel je je open voor nieuwe impulsen.
• Geef jezelf een denkopdracht. Draag jezelf bijvoorbeeld op om iedere ochtend een vast aantal ideeën te bedenken. Je onderbewuste reageert op dit soort aanwijzingen, waardoor er inderdaad allerlei ideeën in je brein naar boven komen.

>> Uitvinder Thomas Edison stelde zichzelf als doel om iedere tien dagen een kleine uitvinding te doen en iedere zes maanden een grote.

• Geef jezelf een deadline. Daarmee dwing je je tot de focus op één doel dat je daadwerkelijk uit gaat voeren. Hoe meer rust in je hoofd, hoe meer ruimte voor doelgerichtheid. Dan volgen ook meer nieuwe ideeën.
• Creëer een ritueel om te beginnen. Hoe vrijer je bent in je werk, hoe meer behoefte aan zelfsturing. Het creëren van enkele vaste werkgewoonten en rituelen helpt daarbij. Je hoeft minder na te denken over keuzes, het bestrijdt uitstelgedrag en het helpt bij het leveren van creatieve prestaties. Hoe meer details van ons dagelijkse leven we overdragen aan automatismen, hoe meer we onze geestelijke vermogens kunnen inzetten voor het echte werk.
• Ga bloggen. Een blog helpt je je focus te vinden, te oefenen en reacties te verzamelen, maar ook om je idee stap voor stap verder vorm te geven.

Leg meer creatieve verbindingen

• Leer associëren. Pak bijvoorbeeld een woordenboek en sla het open op een willekeurige plek. Met het woord waar je oog toevallig op valt, maak je een reeks associaties: denk door op het woord, noteer je invallen en borduur daar weer op voort.

>> David Bowie gebruikte een soort automaat op de computer om zinsdelen op te schudden, waardoor er een reeks van niet-samenhangende woorden ontstond. Hij kreeg op die manier toegang tot onbekende gebieden in zijn brein, wat hem inspireerde bij zijn songteksten.

• Leer nieuwe woorden.

>> Abonneer je via internet op nieuwsbrieven om je woordenschat te vergroten, bijvoorbeeld de Woordpost van Onze Taal. Zo krijg je een woord aangereikt, waarmee je een eigen associatie maakt. Schrijf bijvoorbeeld een klein verhaaltje waarin dit woord voorkomt. Je traint hiermee je vermogen om gemakkelijk nieuwe verbindingen te leggen.

• Verzamel meer ingevingen. Neem je onderwerp als uitgangspunt en bedenk daar nieuwe woorden bij. Noteer alle ingevingen die je krijgt, goed en slecht, rijp en groen. Ga daarna nog een stap verder en verzamel nog meer ideeën door associaties buiten je onderwerp te maken. Zoek zoveel mogelijk overeenkomsten en verschillen buiten je onderwerp.

Maak er iets anders van

• Vergroot je idee uit. Geef het enorme proporties en maak er iets humoristisch van.

>> Kunstenaar Hank Schmidt in der Beek en fotograaf Fabian Schubert bezochten de schilderachtigste plekken van Europa om daar vervolgens niet meer dan hun eigen trui na te schilderen.

• Laat je inspireren door een fantasyfilm. Wat is er in die wereld wel mogelijk? Hoe kun je dat verbinden met je eigen werk?
• Gebruik wat je nu voorhanden hebt.

>> Schrijver Ernest Hemmingway schreef op servetjes. Kunstenaar Keith Haring beschilderde de wanden van metrostations. Cartoonist Hugh McLead maakt cartoons op de achterkant van visitekaartjes.

• Zoek paradoxen op. Schijnbare tegenstellingen laten je met een andere blik naar de wereld kijken.

>> Enkele prikkelende voorbeelden:

Ik sluit mijn ogen om te kunnen zien (Paul Gauguin). Ik denk altijd goed na voordat ik iets stoms zeg. Thuis uit eten. Het leven is verwarrend eenvoudig (Jan van Setten). Saai is het nieuwe interessant. Liefdevolle verwaarlozing

Spot met de regels

>> Een kleiner budget? Denk aan een grotere locatie. De klant is koning? Op een echte Ferrari moet je twee jaar wachten.

• Buig negatieve zaken om in het tegendeel. Tegenvallers als ontslag, een staking, een ontbrekend onderdeel voor jouw apparaat of ziekte dwingen je om na te denken over andere mogelijkheden. Wat kun je in die situatie wel doen wat anders niet kan?
• Overdrijf. Maak van een tegenvaller iets aantrekkelijks. Of wees overdreven positief over een probleem. Welke voordelen zitten er aan? Levert dat een nieuw aanknopingspunt op voor een mogelijke oplossing?
• Voeg twee bestaande zaken samen. En kom zo tot iets nieuws. Bedenk bijvoorbeeld een gerecht met ingrediënten die op het eerste gezicht totaal niet bij elkaar passen, zoals chocola met oesters.
• Neem foto’s van alles wat je aandacht vangt. Ga zitten en breng elk plaatje in verband met het probleem dat je probeert op te lossen. Associeer verder.
• Kies twee woorden en voeg ze samen. Wat is de betekenis van het nieuwe woord? Wat kan je ermee doen?

>> Een lunch en een ‘drink’ wordt drunch: een borrel rond vier uur met hapjes. Een stadhuis en een operagebouw wordt Stopera.

Ga creatief hergebruiken

• Gebruik iets opnieuw. Pas dingen uit de ene situatie toe in een andere situatie.

>> Koffiedrab blijkt een vruchtbare bodem te zijn om paddestoelen op te kweken. Back to the Roots gebruikt dat afval en voegt er paddenstoelsporen aan toe. Zo kunnen consumenten hun eigen biologische oesterzwammen kweken.

• Bedenk meerdere functies.

>> Kan behang niet alleen een mooie decoratie zijn, maar ook betere isolatie vormen voor een wand? Kun je in een school behalve goed onderwijs ook betere gezondheid bieden? Kan een autoweg ook energie opwekken?

• Verwijder iets. Snijd de elementen weg uit je eigen werkwijze of model die niet veel opleveren (bijvoorbeeld aan betrokkenheid, enthousiasme of geld). Vervang die door elementen uit andere branches.

>> Zo ontstond bijvoorbeeld Cirque du Soleil: dit circus liet de dure dierenacts weg en verving die door elementen van straatkunst, mime en magische theatervormen.

• Herhaal een succesrecept. Grijp terug op een creatief succes uit het verleden. Voorzie het van een andere invalshoek en kijk hoe je het opnieuw kunt gebruiken.
• Maak een variatie op je werk. Speel een favoriet muziekstuk in een andere toonsoort of in een ander tempo. Schilder een bekend schilderij op je eigen manier. Maak van een artikel een liedje. Het is een manier om steeds verder de diepte in te gaan.

>> Kunstenaar Klaas Gubbels maakt jarenlang nieuwe variaties op zijn thema ‘koffiepot’ en vindt telkens nieuwe mogelijkheden.

• Hergebruik oude materialen. Maak van bestaande ‘kliekjes’ een nieuw gerecht. Gebruik oude schilderijen of tekeningen als ondergrond voor een nieuw werk. Zet een betogend artikel om in lijsten met tips.
• Geef clichés een nieuwe twist. Of vergroot bestaande clichés uit, zoals blonde vrouwen bij dure auto’s of vastgeroeste uitdrukkingen als ‘vallende herfstblaadjes’. Heel wat commercials komen tot stand met een variatie op een cliché.
• Maak van een artikel een filmpje - of omgekeerd. De een kijkt en luistert liever, de ander leest liever een tekst. De nieuwe vorm levert je vaak ook nieuwe ideeën op.
• Geef een oud idee een nieuwe draai. Breng een oud idee of product opnieuw onder de aandacht met een nieuwe toepassing.

>> Bij de website Iens beoordeelden bezoekers een restaurant. Een soortgelijk systeem werd later ook toegepast om consumenten aannemers te laten beoordelen. Een nieuwe toepassing van hetzelfde idee.

• Zoek nieuwe werkterreinen. Veel vernieuwingen ontstaan doordat bestaande ideeën op nieuwe terreinen toegepast worden.

>> Bouwbedrijf Heijmans en ontwerper Daan Roosegaarde ontwikkelden een fietspad dat licht geeft in het donker. Hun inspiratiebron was het schilderij Sterrennacht van Vincent van Gogh. Een combinatie dus van ambacht, kunst en technologie.

• Omring je met grote geesten. Kijk af bij kunstenaars, schrijvers, ontwerpers of andere creatievelingen die je bewondert. Kies heel bewust de mensen uit op wie je graag wilt lijken, want onbewust word je beïnvloed door je voorbeelden. Probeer uit wat voor jou wel werkt en wat niet, en geef er je eigen vorm aan.

>> Popmusicus Sting gebruikte een bekende compositie van Sergej Prokofjev bij zijn nummer Russians. Met een bestaand stuk als inspiratiebron schiep hij vervolgens een uniek geluid.

Kijk met andere ogen

• Kijk rond in de natuur. Veel uitvindingen zijn geïnspireerd op ‘vondsten’ uit het het dieren- of plantenrijk, zoals klittenband (geïnspireerd op de harige zaadjes van de klisplant) of gekkotape (watervast verband voor operatiewonden, geïnspireerd op de kleefkracht van de pootjes van een gekko).
• Zoom in. Bekijk details en leer zo met andere ogen naar een vertrouwd onderwerp te kijken. Zoom in op details alsof je ogen een macro-fotocamera zijn. Kijk naar details van vormen om je heen alsof je ze voor het eerst ziet.

>> Sonja van Hamel spit dozen met oude ansichtkaarten door en zoomt in op afbeeldingen met een rood autootje. In haar verzameling die zo ontstaan is, lijkt het alsof het rode autootje op reis is.

• Breek een lastig vraagstuk in kleinere onderdelen. Laat je door de kleinere vraagstukken op nieuwe ideeën brengen. Door de verfijning ontstaan nieuwe associaties.
• Geef je vraagstuk een algemenere formulering. Neem afstand en maak het breder. Hierdoor activeer je eveneens nieuwe associaties in je hoofd.
• Verdubbel je idee, thema of werk. Het geeft je nieuwe gedachten of ingevingen. Hetzelfde geldt voor verdraaiingen, vervoegingen, vergrotingen, verkleiningen, versimpelingen of andere veranderingen.
• Keer je uitgangspunten om. Dat geeft je zicht op allerlei nieuwe mogelijkheden. Hoe kun je bijvoorbeeld zo weinig mogelijk klanten trekken? Hoe regel je dat de relatie met je familie nóg beroerder wordt?

>> Snapchat keerde de uitgangspunten om van grote internetbedrijven als Facebook, Instagram, Google en Twitter. Deze bedrijven hebben hun verdienmodel gebouwd op de digitale sporen die elke gebruiker achterlaat en verzamelen daarom alle data. Wie Snapchat gebruikt, laat juist géén eeuwig spoor na op internet.

• Speel met verwachtingen. Doe iets wat niemand van jou verwacht. Zeeman lanceerde een bruidsjurk voor enkele tientjes.
• Zoek de tegenstelling op. Let op donker-licht, zacht-scherp, warm-koud, uitvergroten-verkleinen, inkapselen-uitpakken. Waarmee staat jouw onderwerp in contrast? Hoe kun je vanuit twee tegenstellingen werken?
• Herhaal iets. Geef jezelf de opdracht om hetzelfde werk, dezelfde techniek, hetzelfde patroon vaak te herhalen. Door je op deze manier te beperken, geef je jezelf de kans om één manier verder uit te diepen, waardoor nieuwe inzichten of ideeën ontstaan.
• Verander van genre. Vertel bijvoorbeeld je verhaal in de vorm van een dialoog, overlijdensbericht of een gebruiksaanwijzing. Schrijf je e-mail als een gedicht. Kies voor een SMS-bericht, een recept-beschrijving of liefdesbrief om je boodschap te brengen.

>> Houd je presentatie met Legoblokjes. Vertel over je onderwerp aan iemand die er nog niets van af weet en beeld het uit met gebaren.

• Verander van vorm. Maak bijvoorbeeld van iets drie-dimensionaals iets plats en omgekeerd.
• Begin helemaal opnieuw. Als je vastzit achter de computer, ga dan verder met een schrijfblok of een leeg vel papier.
• Gebruik bestaande materialen op een nieuwe manier.
  

>> Het grafiet van een potlood en een stukje plakband bleken de belangrijkste gereedschappen om grafeen te maken: enorm sterk materiaal dat gebruikt wordt voor touchscreens, zonnecellen en supercomputers.

• Schakel andere zintuigen in. Als je altijd schildert, probeer dan eens een film. Of maak een bouwwerk in plaats van een stuk muziek.

>> David Bowie visualiseerde zijn muziek voordat hij er geluid van maakte.

• Verander van perspectief. We hebben de neiging om in een beperkt kader te denken of onze angst voor verlies de overhand te laten nemen. Bekijk daarom je vraagstukken vanuit een andere invalshoek.

1. Welke beslissing zou je nemen als je voor een andere opdrachtgever of een andere organisatie werkt?
2. Welk advies geef je aan een goede vriend?
3. Wat zou je opvolger doen?
4. Hoe lost je creatieve held het op?

En als niets meer werkt bij het vormen van creatieve ideeën, doe dan dit:

• Zoek naar mogelijke fouten. Heb je een idee ontwikkeld, vraag jezelf af wat er allemaal mis is met dit idee. Door je doelbewust op de zwakke kanten te richten, zie je soms ineens waar onverwachte mogelijkheden zitten.
• Zoek de imperfectie. Perfectie is weliswaar vaak de norm, maar volmaakte dingen zijn ook saai en zielloos. Zoek de rafelrandjes op. Laat iets onvoltooid, zodat anderen erop kunnen doorborduren.
• Ga opruimen. Door zaken te verwijderen of weg te laten, schep je ruimte - al dan niet letterlijk - voor nieuwe ideeën.
• Maak iets kapot. Schrap stukken tekst weg of haal iets uit elkaar. Vertrouw erop dat dit ruimte geeft voor nieuwe ideeën of een andere aanpak. Bovendien dwingt het je tot een ander denkpatroon, waardoor het gemakkelijker is om je eigen eisen (bijvoorbeeld tot perfectionisme) los te laten.
• Leg jezelf een beperking op. Je dwingt jezelf op deze manier de diepte in te gaan en je grenzen op te zoeken. Een opdracht die begrensd is of een bepaald gebrek heeft, levert vaak onverwachte oplossingen op. Wanneer je alles mag en kan, denk je minder gericht. Kaders geven je meer focus om te doen wat je moet doen.

>> Zo werd de tomatenplukmachine uitgevonden toen er geen goedkope Mexicaanse arbeidskrachten meer werden toegelaten tot de Verenigde Staten.

• Kom in beweging. Een ontspannende wandeling, een hardloopronde, een fietstocht of een andere manier om te bewegen is vaak bijzonder productief om nieuwe invallen te krijgen.
• Wees niet origineel.

>> Chinese restaurants kopieerden in de jaren zestig en zeventig elkaars formules: dezelfde gerechten, dezelfde inrichting, dezelfde rituelen (‘sambal bij?’). Niet origineel, maar deze aanpak maakte de Chinees wel erg herkenbaar, vertrouwd en buitengewoon succesvol.

• Verander de voorwaarden of sluit iets uit. 

>> Albert Einstein bereikte een doorbraak toen hij de gedachte toeliet dat de tijd niet met een constante snelheid hoeft te verstrijken.

• Verzin je eigen regel. Ga aan de hand daarvan aan de slag. Door je keuzes te beperken, kom je tot nieuwe vondsten.

>> De schilder Piet Mondriaan beperkte zichzelf tot rechte lijnen en primaire kleuren en kwam zo tot belangrijke vernieuwingen in de schilderkunst.

• Bouw een schema. Zet het schema op papier van het bouwwerk dat je voor ogen hebt. Aan de hand van deze tekening ga je met het bouwen aan de slag.
• Maak je idee eenvoudiger. Beperk de middelen en bedenk wat je weg kunt laten. Simpele vormen laten zien waarin de essentie zit. Welke elementen kun je weglaten zonder dat de functie verandert? Wat kan compacter?
• Verander van omgeving. Bezoek een nieuw koffiehuis. Ga naar een museum. Of maak een ommetje.
• Leg na het ontwaken je dromen vast. Leg daarvoor een notitieboekje klaar naast je bed, omdat je dromen vaak snel vergeet. Onderzoek je dromen. Zitten er patronen in?
• Gebruik de sluimerslaap. Zet ’s ochtends de wekker vijf minuten eerder om nog even in bed te blijven liggen. Als je nog half slaapt is je geest ontspannen. Je staat in deze toestand meer open voor ongebruikelijke ideeën. Een ideaal moment om nieuwe inzichten te krijgen.
• Neem afstand. Laat je vraagstuk rusten en ga iets anders doen als je het even niet meer weet. Maak een puzzel, ga flipperen of muziekmaken. In deze onderbreking sta je jezelf toe om blanco te zijn. Je neemt even de tijd om je geest vrij te laten ronddwalen. Vaak schiet je ineens iets te binnen, bedenk je een nieuwe formulering en doe je nieuwe energie op.
• Maak tijd. Als het belangrijk is voor jou om creatief werk te verrichten, schep er dan zelf de ruimte voor. Niemand anders doet het voor jou.
• Ga door. Hou vol en zoek naar nieuwe wegen.

>> Thomas Edison is niet de uitvinder van de gloeilamp, maar degene die met zijn team 6000 materialen uitprobeerde om de perfecte gloeidraad te vinden. Zo wist hij wel de eerste commercieel levensvatbare lamp te creëren.

Kies de manier die jou het meest aanspreekt om ideeën los te maken.

Dit zijn heel veel tips en natuurlijk hoef je niet alles toe te passen. Kies wat je nu het meest aanspreekt. Ga er stapsgewijs mee aan de slag en kom in beweging.

Welke tip ga jij meteen toepassen? Laat het me weten!