Een originele plot bedenken voor je verhaal? Doe geen moeite. Kijk je verhaallijn liever af bij de beproefde formats van programmamakers voor radio en televisie.
Heb je in Londen wel eens een ritje gemaakt met de bekende zwarte taxi? Dan kun je er blindelings op vertrouwen dat de chauffeur het opgegeven adres direct uit zijn hoofd weet te vinden.
Daarvoor moeten de chauffeurs een zwaar examen afleggen, dat bekend staat als The Knowledge. De Londense chauffeurs zijn apetrots op hun legendarische kennis van het stratenplan.
Maar het stadsbestuur van Londen vond dat zware examen niet meer nodig. Nu hebben we immers GPS-systemen. De chauffeurs waren daar woedend over.
Correspondent Lia van Bekhoven rook een verhaal voor de radio. Voor haar verslag had de radioverslaggeefster braaf een stadsbestuurder en een vertegenwoordiger van de taxichauffeurs aan het woord kunnen laten.
Maar ze gooide het over een andere boeg: ze bedacht een test. Ze liet twee taxichauffeurs naar dezelfde plek rijden, de één op basis van The Knowledge, de ander met de hulp van een autonavigator.
De mens versus de machine: wie was het snelst?
Op zoek naar een boeiende verhaallijn
Als verhalenmakers zoeken we allemaal wel eens naar een goede invalshoek. De structuur van een verhaal met begin, middenstuk en einde helpt daarbij, maar geeft nog steeds erg veel mogelijkheden.
Daarom is het handig om beproefde verhaalvormen te gebruiken, zoals de wedstrijdformule.
Programmamakers zijn er erg bedreven in, vooral voor televisie. Doe daarom eens inspiratie op bij programmamakers.
1. De wedstrijd
Maak van je verhaal een wedstrijd of afvalrace. Talrijke Nederlandse televisieshows weten hun kijkers er eindeloos mee te boeien.
Voorbeelden: Heel Holland Bakt, Holland ’s got talent, The Voice, So you Think you can Dance, Het Beste Idee van Nederland, etc.
Toepassing: Zijn er twee verschillende groepen of deelnemers die iets doormaken? Kijk dan of je deze vorm kunt toepassen.
2. De verlosser
Als de hoofdpersoon in het verhaal zijn problemen niet alleen kan oplossen, gaat hij te rade bij een verlosser. Die reikt de oplossing aan voor zijn problemen.
Dat kunnen hele grote problemen zijn, maar ook alledaagse ongemakken. Vervolgens is het de vraag of de problemen hiermee echt uit de wereld zijn of niet.
Voorbeelden: De Rijdende Rechter, Eigen Huis en Tuin, Help mijn man is een klusser.
Toepassing: Bevindt je hoofdpersoon zich in een lastige situatie? Bekijk wie hem of haar van advies kan dienen en hang daar je verhaal aan op.
3. De make over
Een transformatie is ook een fascinerende verhaalvorm. In talrijke mythen en sprookjes is dit 'format' terug te vinden, maar ook vaak op televisie. Wordt de verbouwing een succes of juist niet?
Voorbeelden: Werk aan de Winkel, de Verbouwing, Extreme Make Over, etc.
Toepassing: Gebruik deze plot om een verandering in een organisatie te beschrijven.
4. De speurtocht
Homerus gebruikte dit format al: de tienjarige reis van Odysseus op weg naar huis was een speurtocht. Een klassieke formule waar veel televisieprogramma’s op voortbouwen.
Voorbeelden: Opsporing Verzocht, Spoorloos, Wie is de Mol, etc.
Toepassing: Voor allerlei onderwerpen die op het eerste oog saai lijken, is een speurverhaal uiterst geschikt. Giet bijvoorbeeld een wetenschappelijk onderzoek in deze vorm.
5. De onbekende wereld
Laat de hoofdpersoon een stap doen in een compleet andere wereld en kijk wat er gebeurt. Een oeroude verhaalvorm, die televisiemakers volop inspireert.
Voorbeelden: Puberruil, Expeditie Robinson
Toepassing: Een organisatie die op zoek is naar een nieuw product of dienst neemt een kijkje bij een andere organisatie ter inspiratie. Of twee werknemers wisselen van werkplek. Of de hoogste baas daalt een dag af naar de werkvloer en werkt een dag mee. Wat gebeurt er?
Geef je eigen draai aan programma-formats
Wie goed kijkt naar de programma-formats, ziet dat de bedenkers niets anders doen dan telkens nieuwe variaties bedenken. Of samenvoegen, want sommige formats zijn mengvormen. Wie is de Mol is een speurtocht én een wedstrijd ineen.
Bekijk of je onderwerp in een van deze basisvormen past. Misschien kun je er een draai aan toevoegen of een nieuwe variant bedenken.
Wees niet bang dat het verhaal niet origineel is
Lezers genieten juist vaak van deze verhaallijnen, juist omdat de ‘plot’ zo vertrouwd voelt. Niet voor niets maakten de meest succesvolle schrijvers wereldwijd er gretig gebruik van.
Deze ‘plots’ brengen je lezer in ieder geval op een gemakkelijke manier van het begin naar het einde. Als lezer wil je immers weten hoe het afloopt.
Vermoedelijk ben jij ook benieuwd geraakt hoe het de Londense chauffeurs verging. Het scheelde niet veel, maar dit was de uitslag: de chauffeur met eigen geheugenkracht won
