Bij het luisteren naar verhalen destilleren we een diepere betekenis: wat leert dit verhaal mij? Klein Duimpje heeft daar verschillende antwoorden op.
Het zoeken naar die diepere betekenis van een verhaal gaat vanzelf. Zit er een patroon in? Bevat dit verhaal een bredere geldigheid? Wat betekent dit voor mij?
Vaak zijn we onszelf niet eens bewust dat we al die vragen stellen. Op die manier trek je zelf je conclusies. Bijvoorbeeld bij dit verhaal:
Verbale judo
Een buurtagent vertelde me eens zijn verhaal over een melding van huiselijk geweld. Een vrouw had de hulp van de politie ingeroepen, omdat ze ernstig mishandeld werd door haar ex.
De buurtagent ging meteen naar het huis toe en zag een grote kerel uit huis rennen. De kerel rende recht op hem af. Zijn eerste gedachte was dan ook dat die kerel hem ‘kapot wilde maken’.
De agent greep al naar zijn revolver. Als hij naar hem geschoten had, had hij zeker bij zijn superieuren een verhaal gehad om die actie te rechtvaardigen, verzekerde hij me.
In een flits besloot hij het over een hele andere boeg te gooien. ‘Wáár heeft ze jou precies mishandeld?’, vroeg hij meelevend aan de man. Die voelde zich helemaal in verwarring gebracht door die vraag.
Hij kwam bij zijn positieven, waarna de agent de kans kreeg met de man in gesprek te gaan. Een explosieve situatie die levens had kunnen kosten kreeg zo een rustig einde.
Als je zelf wel eens in een benarde situatie terecht komt, bedenk je misschien hoe je zelf gehandeld zou hebben als je in de schoenen van deze agent stond. Of je legt het accent op de inventiviteit van deze agent: wat knap dat hij zich met lenig praten uit deze netelige omstandigheden weet te redden.
Deze agent vertelde zelf dit verhaal vooral om te illustreren hoe hij in een fractie van een seconde moet beslissen hoe hij handelt. Die split second is van cruciaal belang. Er hangen zelfs mensenlevens van af. Dat maakt verhalen zeer bruikbaar om ‘wijze lessen’ over te dragen aan anderen.
Ook sprookjes zijn daar geschikt voor.
Als je een sprookje leest, denk je misschien dat je alleen maar een amusant verhaaltje tot je neemt, leuk als tijdverdrijf. Al lezend koppel je er wel degelijk diepere betekenissen aan.
Klein Duimpje: de kleinste is de slimste
Zo pikt een kind bij het verhaal van Klein Duimpje op dat de kleinste in het gezin de slimste kan zijn en zijn familieleden op sleeptouw kan nemen.
Een manager die zijn teamleden iets wil vertellen over innovatie, kan aan de hand van hetzelfde sprookje illustreren dat ideeën klein beginnen, maar tot grote daden kunnen leiden.
Iedereen komt wel eens in een benarde positie terecht, waar hij zich uit moet zien te redden. Hoe je verder moet als je vastgelopen bent, bijvoorbeeld. Want ook daarover heeft Klein Duimpje ons iets te zeggen.
Het ventje probeert namelijk met een spoor van broodkruimels de weg naar huis terug te vinden. Helaas heeft hij geen rekening gehouden met hongerige vogels, maar geen aanleiding om bij de pakken neer te zitten.
In het huis van de reus zitten ze daarna pas écht in de penarie, want mensenvlees is het lievelingskostje van de reus. Maar opnieuw weet hij zich met slimme trucs hieruit te redden.
Via dit soort verhalen kun je je als luisteraar voorbereiden op netelige situaties.
Ook al betreft dat andere kwesties in andere omstandigheden in andere werkelijkheden.
De boodschap van Klein Duimpje is in ieder geval glashelder: geef nooit op.
