Hoe maak je van een persoonlijk vraaggesprek een succes? Een goede voorbereiding van het gesprek is cruciaal.
Bij het schrijven van een persoonlijk journalistiek portret komt nogal wat kijken. Als interviewer dien je goed beslagen ten ijs te komen. Alles wat er tijdens het gesprek misgaat, is namelijk later moeilijk weer te herstellen. En die kans krijg je lang niet altijd.
Allereerst is het verstandig om van te voren een goed beeld te hebben wat je wilt weten. Zonder dat beeld gaat je gesprek alle kanten op. En als je interviewkandidaat andere verwachtingen heeft van het gesprek, is eveneens de kans groot dat het gesprek de mist in gaat.
Lees hier een reeks tips om aan de slag te gaan voor je interview of vraaggesprek.
Voorbereiding voor een persoonlijk vraaggesprek
Bepaal je gespreksdoel
Bedenk wat voor een gesprek je gaat voeren en waarom je juist deze persoon vragen gaat stellen. Wil je vooral informatie hebben van je interviewkandidaat? Kom je voor het maken van een persoonlijk portret? Ga je kritische vragen stellen?
Bepaal aan de hand daarvan de invalshoek voor het verhaal dat je wilt gaan schrijven.
Stem verwachtingen af
Geef bij het maken van de afspraak aan waar je voor komt en wat het doel van je vraaggesprek is. Zo begrijpt je interviewkandidaat bijvoorbeeld dat je niet komt voor een 'reclamepraatje', maar voor achtergrondinformatie of een sfeertekening.
Hoe duidelijker je deze verwachtingen hebt afgestemd, hoe minder kans dat je na afloop (bijvoorbeeld bij het laten lezen van je tekst) hierover verwarring of onenigheid krijgt.
Vertel ook hoe lang het gesprek ongeveer gaat duren. Bevestig een telefonische afspraak zo mogelijk per e-mail en vertel nog eens dat de geïnterviewde later de gelegenheid krijgt om feitelijke onjuistheden te corrigeren.
Bepaal hoeveel gesprekken je nodig hebt
Maak je een verhaal met veel invalshoeken of een verhaal dat een grote tijdsperiode omvat? Kies dan voor meerdere gesprekken.
Het eerste gesprek dient om de grote lijnen vast te leggen. In de volgende gesprekken stel je aanvullende vragen en richt je je op diepgang.
Heb je meerdere gesprekspartners? Kies zoveel mogelijk voor één-op-één-gesprekken met de betrokken personen. Op deze manier krijg je de meeste diepgang in het gesprek.
Start van het vraaggesprek
Begin met 'small talk'
Voer eerst een gesprek over het huis en de omgeving, de manier waarop je met de geïnterviewde in contact gekomen bent, etc. Bewonder een mooi kunstwerk, vraag naar de naam van een huisdier of maak opmerkingen over iemands werkomgeving. Op deze manier werk je aan jullie onderlinge relatie, wat de sfeer tijdens het gesprek enorm ten goede zal komen.
Benoem het gespreksdoel
Zet bij aanvang nog eens de bedoeling van het gesprek op een rij: waar is het interview voor bedoeld, waarin wordt het gepubliceerd, wie gaat het straks lezen, wanneer krijgt de geïnterviewde de tekst zelf te lezen?
Noteer personalia
Vraag naar enkele belangrijke gegevens, zoals de personalia (namen, geboortedatum en -plaats), functie, datum en je eerste persoonlijke indrukken van de persoon.
Open met gemakkelijke vragen
Begin met een serie feitelijke vragen. Dat helpt de geïnterviewde om 'op stoom' te komen en een goede relatie op te bouwen voor de rest van de gesprekken. Luister vol belangstelling en noteer.
Vragen, doorvragen en luisteren
Vraag en luister
Maak er een gesprek van, geen verhoor. Gebruik je vragenlijst losjes als leidraad en speel zoveel mogelijk in op de kwesties die je gesprekspartner aansnijdt. Vragen die je te binnen schieten tijdens het gesprek schrijf je even op, zodat je er later op terug kunt komen.
Maak het concreet
Zoek naar feitelijke details, die kleuring geven aan het verhaal. Bij het schrijven heb je deze details nodig om het verhaal concreet en beeldend te maken.
Luister nauwkeurig
Kijk je gesprekspartner in de ogen en blijf betrokken. Houd de goede onderwerpen vast en vraag hierop door. Je hebt een goed onderwerp te pakken als het jou en je gesprekspartner beroert.
Vraag naar emoties
Vraag wat iemand voelde bij een gebeurtenis. Dat levert vaak interessante antwoorden op, dus wees niet bang om dit soort vragen te stellen.
Respecteer je interviewkandidaat
Als er een onderwerp is waar je gesprekspartner niet over wil praten, respecteer zijn of haar wens en stap over op iets anders.
Afronding van het vraaggesprek
Schep helderheid over het vervolg
Maak na afloop van het eerste gesprek afspraken over het vervolg, bijvoorbeeld een afspraak voor een tweede gesprek.
Laat je contactgegevens achter
De ervaring leert dat geïnterviewden na afloop van het gesprek nog allerlei ideeën krijgen die ze ook graag hadden willen vertellen. Stimuleer je gesprekspartner om deze invallen op een notitieblaadje te noteren. Of laat ze contact met je opnemen als ze aanvullingen hebben.
Zo'n blaadje met notities is in ieder geval een mooi aanknopingspunt voor het volgende gesprek.
