Angstverhalen, ze zijn van alle tijden. Het komt erop aan het hoofd koel te houden en te blijven zoeken naar de feiten.
Als tienjarig kind hoorde ik angstwekkende verhalen over het tropisch regenwoud. Dat onvoorstelbaar grote oerwoud met al zijn rijkdom aan planten en dieren werd vernietigd door gewetenloze bomenkappers, met alle desastreuze gevolgen voor de biodiversiteit.
Ik las verhalen over ernstig bedreigde zeeschildpadden, die duizenden kilometers zwommen om op het juiste strand hun eieren te leggen. Maar hun nageslacht zou de zee nooit halen. Ook hoorde ik droevige verhalen over tal van andere tot de verbeelding sprekende dieren, die het niet gingen redden vanwege verdorven stropers.
De bad guys vernietigden de onschuldige dieren- en plantenwereld.
Namens de Rangers (de jeugdclub van het Wereld Natuurfonds) trok ik langs de deuren om geld in te zamelen. De ene keer om het tropisch regenwoud te redden, een volgende keer om zeeschildpadden te behoeden voor de ondergang. 's Nachts lag ik wakker van al dat onheil.
Maar het hield niet op als deze Rangerscampagne achter de rug was. Voortdurend was er een ander dier dat met uitsterven bedreigd werd.
Sindsdien heb ik ontelbaar veel verhalen gehoord over zaken die ons bedreigen, dichtbij, verder weg en wereldwijd. Niet alleen in de natuur, maar nog veel meer. Het zijn vaak verhalen die de zaken ernstiger, dramatischer en bedreigender voorstellen dan ze daadwerkelijk zijn.
Ze spelen in op de menselijke neiging om in zwart-wit-patronen te denken: het is goed òf het is slecht.
Ook nu doen er weer veel angstverhalen de ronde.
De massale dood van insecten, de stikstofproblemen, de klimaatcrisis... Vooral de filmbeelden over al dit onheil blijven op mijn netvlies hangen. De directheid van beelden kun je niet ontkennen, want die voel je.
Ik weet niet precies waar we nu echt bang voor moeten zijn en wat niet, maar ik heb er genoeg van om telkens opnieuw in die maalstroom van angstige gedachten te belanden en daarmee mijn machteloosheid te voeden.
Gelukkig zijn er ook positieve nieuwsbronnen die het bredere perspectief laten zien.
Het boek De meeste mensen deugen van Rutger Bregman geeft daarbij allerlei inspirerende voorbeelden. Ook de website World in Progress biedt tegenwicht aan de angstverhalen, die ons onnodig een zwartgallig wereldbeeld bezorgen. Want wij mensen van doen van alles fout, maar we doen nog meer goed.
Volgens de cijfers op deze website wordt het gat in de ozonlaag langzaam kleiner. We slagen er steeds beter in om bedreigde diersoorten als de tijger en bultrugwalvis weer te laten toenemen.
Ook de reuzenpanda behoort niet meer tot de zeer bedreigde diersoorten, al zit in ons collectieve geheugen de overtuiging dat het dier met uitsterven wordt bedreigd.
Ons brein maakt het ons daarbij niet makkelijk.
Want de standaardmodus is om het negatieve te zoeken. Je kunt dat alleen veranderen als je fit en uitgerust bent, want het kost het brein veel extra energie om dieper na te denken over wat klopt en niet klopt.
Breinwetenschappers zeggen bovendien dat de amygdala in onze hersenen vaak te gevoelig is voor negatieve berichten.
Volgens de bekende hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder kun je die gevoeligheid verminderen door een actieve levensstijl en elke dag ergens moeite voor doen. Hiermee stimuleer je diverse hersengebieden, die vervolgens de amygdala afremmen.
Laat je dus niet te gemakzuchtig vangen in de tunnel van doemscenario's, maar houd je brein actief en lenig. Trek erop uit en doe vaker iets nieuws. Ik doe het ook zo vaak mogelijk. Niet gemakkelijk, wel belangrijk.
Bronnen met positieve feiten en verhalen nodig?
Kijk dan hier:
- World's Best News, inspireren met de vooruitgang.
- Feitenkennis - Tien redenen waarom we een verkeerd beeld van de wereld hebben en waarom het beter gaat dan je denkt door Hans Rosling, Ola Rosling en Anna Rosling Rönnlund. Uitgave Unieboek/Het Spectrum, 2018. Het boek is onder meer verkrijgbaar bij Managementboek.nl.
- Reset je mindset over de belangrijkste en minst gestelde vraag ‘wat gaat er goed?’, door Daan Jensen. Uitgave Unieboek/Het Spectrum, 2020. Het boek is onder meer verkrijgbaar bij Managementboek.nl.
- De meeste mensen deugen, een nieuwe geschiedenis van de mens, door Rutger Bregman. De Correspondent, 2019. Het boek is onder meer verkrijgbaar bij Managementboek.nl.
- Futurecrun: good news.
