Laat niets te raden over voor de lezer van je tekst. Dat was de leidraad die ik jarenlang hanteerde als journalist en schrijver van waargebeurde verhalen. Eigenaardig, want verhalenvertellers weten wel beter.
Goede leraren doen het. Aan het einde van de les geven ze de leerlingen een opdracht mee. Niet alleen omdat de leerling op die manier zich extra oefent in de lesstof, maar ook omdat de leerling zo ná de les met het onderwerp bezig blijft.
De leerling kan de lesstof op die manier nog niet opbergen in een laatje in het langetermijngeheugen. Dankzij de opdracht blijft het een lopend project.
Voor het leerproces is dat handig.
We onthouden onvoltooide zaken beter dan voltooide zaken.
Wanneer je een onderwerp in je kortetermijngeheugen bewaart, moet je het in gedachte houden, anders verdwijnt het.
Dat vraagt een actieve inspanning van ons brein. En dat is ook precies waardoor het uiteindelijk beter in ons geheugen blijft hangen.
Verhalenvertellers doen het ook.
Ze houden de lezer voortdurend een nieuwe wortel voor. Zolang de plot nog niet afgerond is, blijft de luisteraar, kijker of lezer namelijk nieuwsgierig naar het verdere verloop. Zo sleur je de lezer met gemak door wilde ‘oceanen van emoties’, zoals schrijfster Renate Dorrestein zo mooi zegt.
Graaf een kennisgat voor je lezer
Een tekstschrijver kan dat subtiel doen met een vooruitwijzing. Hij wijst de lezer bijvoorbeeld fijntjes op een kennistekort.
Een mens zit zo in elkaar dat hij zich daar onprettig bij voelt. Een kwestie van aangeboren nieuwsgierigheid: hij voelt onmiddellijk een natuurlijke drang om dat tekort op te heffen.
Dat kan ver gaan. Pageturners houden boekenlezers de hele nacht wakker. Kijkers zitten iedere week weer bij de buis voor hun favoriete vervolgserie.
De legendarische vertelster Sheherazade ontsnapte zelfs 1001 nachten aan de dood door iedere avond haar verhaal aan de koning met een spannend moment te beëindigen. Zo wist ze zeker dat ze de volgende dag het vervolg mocht vertellen.
Hoe vollediger hoe beter... soms niet.
En wat doen veel journalisten en schrijvers van non-fictie?
Ze schrijven zeer uitgebreid alles op: hoe vollediger, hoe liever. Ze plamuren alle gaten dicht en laten voor de lezer weinig meer te raden over.
Pak het daarom anders aan bij het schrijven van je volgende artikel of verhaal. Prikkel je lezer voortdurend om verder te lezen. Bied welbewust open eindjes aan. En houd de ultieme oplossing voor een volgende aflevering.
