Met een verhaal betover je je lezer of luisteraar. Wil je weten hoe? Volg dit stappenplan voor een grandioos verhaal.

Een verhaal kan een beslissing uitleggen of concreet maken. Het kan helpen een idee te verspreiden. Of het kan de verbeelding in werking zetten.

Maar hoe pak je dat aan, vragen mensen vaak aan mij. Hoe schrijf ik een verhaal dat mensen echt raakt en onthouden wordt?

Daarom heb ik dit stappenplan gemaakt voor een grandioos verhaal. Het stappenplan is ook handig om te gebruiken als checklist om te beoordelen of alle benodigde elementen in je verhaal zitten.

In vijf stappen naar een grandioos verhaal

Stap 1. Kies één heldere boodschap

Wat mensen onthouden: één verhaal.

Om met je verhaal je idee uit te leggen of je (organisatie-) verhaal te vertellen, heb je een doelgerichte aanpak nodig. Zodat je boodschap ook blijft hangen.

• Bepaal eerst het thema dat je wil overbrengen op je publiek: je kernboodschap. Je wilt bijvoorbeeld vertellen dat alle collega's professioneler moeten gaan werken. Dat is nodig om resultaten te boeken en zo bestaansrecht te houden in de snel veranderende wereld. Dat is het thema van je verhaal.
• Maak dit thema de oorzaak van het conflict van je verhaal.
• Bepaal de sfeer die past bij je verhaal: nuchter of juist tot de verbeelding sprekend.
• Gebruik concrete details om die boodschap tot leven te wekken. Zo ziet de lezer het plaatje voor zich.
• Laat ieder detail bijdragen aan je kernboodschap. Wees kritisch bij het selecteren van informatie en vertel alleen wat er echt toe doet. Details die geen functie hebben, leiden je lezer onnodig af.

Stap 2. Stem je verhaal af op je lezer of je publiek

Wat mensen horen: juiste inspirerende woorden.

Vraag jezelf af wie je met je oplossing helpt. En sluit daar met je verhaal helemaal op aan, zodat je boodschap relevant is.

• Gebruik passende voorbeelden en anekdotes uit de belevingswereld van je lezer/luisteraar.
• Verklein de afstand en kruip zo dicht mogelijk op de huid van je lezer.
• Houd het verhaal bij voorkeur zo kort mogelijk. Gebruik alleen de woorden die je nodig hebt.

Stap 3. Kies de juiste vorm en houd je daaraan vast

Wat mensen zien: een heldere vorm. 

Theatermakers verdelen hun scenario vaak in drie actes. Dat is niet voor niets: een heldere vorm helpt mensen om het hele plaatje te zien en het verhaal beter te onthouden.

Vaak is dat een drieslag: begin, midden en einde. Een andere vorm is de wens van de hoofdpersoon, een obstakel en de manier om daaruit te komen (met als slot de oplossing of het resultaat).

• Kies een vorm die aansluit op je boodschap en houd daar aan vast. Bijvoorbeeld: hoe is het begonnen? Wat gebeurde er daarna? Wat moest er bevochten worden? En hoe liep het af? Aan de hand van deze ingrediënten bouw je de verhaalboog op.
• Maak je structuur ‘rond’: kom op het einde van je verhaal terug op het begin. Hoe loopt het verhaal af? Wat is er veranderd? Dit hoeft geen spectaculaire ontknoping te zijn; je hoofdpersoon kan ook een klein nieuw inzicht verwerven.
• Houd in de gaten dat aan het einde van je verhaal iets opgelost of veranderd is. In plaats van een losse aaneenschakeling van anekdotes ontstaat zo een verhaal met een kop en een staart.

Stap 4. Gebruik emoties

Wat mensen voelen: het verband met eigen ervaringen van verlies, blijdschap, verbondenheid.

Goede verhalen brengen verteller en toehoorders in één gemeenschappelijke wereld bijeen. Zo zorgen verhalen voor contact, verbinding en betrokkenheid.

• Focus daarvoor op emoties. Vraag je voortdurend af hoe je weerklank en herkenning oproept bij je lezer. Schrijf over hoop. Roep verontwaardiging op. Of schrijf over andere zaken, die de hartslag van je lezer verhogen.
• Gebruik zintuiglijke beschrijvingen: laat je lezer iets zien, voelen, horen, ruiken of proeven. Schrijf bijvoorbeeld over 'muf bidonwater' en je lezer zit meteen zwetend op een fiets.

Stap 5. Toon kwetsbaarheid

Wat mensen begrijpen: door persoonlijke ervaringen blijft het haken.

Veel mensen denken dat ze de hele tijd de mooiste of beste kant van zichzelf moeten laten zien. Maar de meest waardevolle verhalen gaan juist over een periode dat de vertellers worstelden en faalden.

Wanneer je over je eigen fouten of gebreken vertelt, leeft je publiek gemakkelijk met je mee.

• Vertel over zwakke punten, onzekerheden of twijfels. En laat zien wat je daarmee gedaan hebt.
• Wees daarin oprecht. De kracht van je verhaal valt of staat met de authenticiteit ervan. Schrijf met je eigen stem.

Tot slot: maak het je lezers zo makkelijk mogelijk om je verhaal te delen of in actie te komen. Geef een haakje waar lezers aan blijven hangen.

Vertel wat je van je lezers verwacht om de benodigde eerste stap te zetten. Bijvoorbeeld: ‘maak nu een afspraak’ of ‘meld je aan’. Werf stap voor stap je eigen ambassadeurs, die jouw grandioze verhaal graag willen verspreiden en ondersteun ze daarin.