“Ik worstel met teksten over wetenschappelijke onderzoeken. Daar kun je toch geen aantrekkelijk verhaal over schrijven?”
Met verhalen kun je teksten maken die je in één adem uitleest.
Maar geldt dat ook voor een artikel over een wetenschappelijk onderwerp of een scriptie? Dit soort onderwerpen roept immers beelden op van saai spitwerk in archieven of vruchteloze pogingen om onderzoeksmateriaal bij elkaar te krijgen.
Het verslag daarvan wordt snel een opsomming van feiten, resultaten en literatuur. Weinig spannend allemaal.
Hoe slaag je er dan toch in om je lezer te boeien?
Op zoek naar de oorzaak van slaapgebrek
Soortgelijke gedachten speelden door mijn hoofd toen ik voor een interview op bezoek ging bij slaaponderzoeker Eus van Someren.
Hij is hoofd van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen en houdt zich bezig met de oorzaken van chronisch slaapgebrek. Waarom dommelen sommige mensen zonder problemen in en liggen anderen urenlang wakker?
Van Someren bleek totaal gefascineerd te zijn door dit mysterie. Stap voor stap ontdekte hij wat één van de mogelijke sleutels tot dat geheim: de lichaamstemperatuur van de slaper.
Maar hoe werkte dat precies?
Als je het in je slaap te warm krijgt, steek je een voet naar buiten of sla je een deel van het dekbed weg. De meeste slapers doen dat zonder dat ze er wakker van worden. Bij slechte slapers werkt dat blijkbaar anders.
Van Someren werkte zo'n zestig wetenschappelijke artikelen over slaapstoornissen door. Al deze artikelen legden een relatie tussen slaapgebrek en de lichaamstemperatuur van de nachtbraker. Maar hij bleef worstelen met het onbehaaglijke gevoel dat deze conclusies niet goed in elkaar te passen waren.
Ergens klopte er iets niet.
Totdat hij zijn eureka-moment beleefde
Slaap er een nachtje over, wordt er in dit soort gevallen vaak gezegd.
Van Someren is zelf een goede slaper, maar hier bleef hij toch lang over piekeren. Totdat hij op een goede nacht inderdaad zijn eureka-moment beleefde: het ging niet om de lichaamstemperatuur van de slaper, maar om de temperatuur op de huid!
Dat inzicht leidde tot een nieuwe reeks experimenten, die hem hielp om de geheimen van de slaap verder te ontsluieren.
Hoe zet je dat verhaal boeiend op papier?
Van Someren beschreef zijn onderzoek als een intensieve speurtocht. Dat lijkt op veel verhalen uit de volkscultuur, literatuur of filmwereld, die een reis of een ontdekkingstocht beschrijven.
De hoofdpersoon is op zoek naar de 'heilige graal', de pot met goud of de pleger van een raadselachtig misdrijf. Bij deze speurtocht tasten deze helden vaak als een blinde in het duister, maar uiteindelijk komen zij wel een stap verder. 
Reisverslag als een beproefde verhaalformule
Ook een wetenschappelijk onderzoek laat zich prima beschrijven als een ontdekkingsreis.
- Het verhaal bevat emoties over verwachtingen, hoop en mislukking, die je lezer aan de boodschap bindt;
- Een ontdekkingsreis kent een vaste opbouw: de start, de uitdaging en de afloop. Deze structuur geeft je lezer een aangename houvast;
- Een verhaal wekt feiten tot leven, waardoor ze tot de verbeelding spreken van je lezer en langer in het geheugen blijven hangen.
Bekijk daarom of je jouw onderzoek of scriptie kunt beschrijven als een intrigerend reisverslag.
Hetzelfde kun je doen bij een artikel over een wetenschappelijk onderzoek of een ander onderwerp dat op het eerste gezicht lastig toegankelijk lijkt.
Wat betekent dit voor jou?
Achterhaal als schrijver welke speurtocht jouw hoofdpersoon onderneemt en schrijf daar een 'reisverhaal' over. Dat is het verhaalformat dat hier uitstekend bij past.
Met welke wensen of onderzoeksvragen ging hij op pad? Wat zijn de drijfveren? Welke obstakels moesten zij overwinnen?
En natuurlijk ook de vraag: hoe liep het af? Dat verhaal wil een lezer graag lezen.
