Hoe kom je een aansprekend verhaal op het spoor dat te gebruiken is voor een artikel, een toespraak of een presentatie?
Binnenkort wil je je afdeling vertellen dat de komende periode in het teken staat van 'financieel bewustzijn'. Het kan ook 'professionalisering' zijn. Of misschien wel 'integraal klantmanagement' of 'kwaliteitszorg'.
Maar daarmee ben je er nog niet. Je hebt een aansprekend verhaal nodig om dat thema levendig en concreet te maken. Een verhaal dat direct duidelijk maakt wat het belang van dit onderwerp is. En waarom je publiek in actie moet komen.
Hoe kom je aan een aansprekend verhaal dat mensen in beweging brengt?
Allereerst door goed te luisteren in je eigen omgeving. 
Want overal om je heen worden verhalen verteld. Het gaat erom ze te herkennen en te 'vangen'.
Let op kenmerken die verhalen aantrekkelijk maken.
Hierbij enkele tips hoe je dat aanpakt.
1. Vang signaalwoorden op
In sprookjes is dat de klassieker 'er was eens....' In je eigen organisatie zijn het woorden als: Ik hoorde laatst….Een kennis van mij…. Meestal markeren deze signaalwoorden de tijd, zoals: Een tijdje geleden… Spits je oren als je deze woorden hoort en vang de bijbehorende verhalen op.
2. Let op vaste kenmerken
Daarnaast kun je ook gebruik maken van enkele vaste kenmerken van verhalen. Want als je die kenmerken herkent, krijg je houvast bij het 'spotten' van een bruikbaar verhaal voor jouw presentatie of artikel.
Allereerst heeft ieder verhaal natuurlijk een hoofdpersoon, die de held is van het verhaal. Het is het personage dat op een of andere manier een ontwikkeling doormaakt of een inzicht krijgt.
Gaat het over mensen, dan wordt er een verhaal verteld. Denk bijvoorbeeld aan het legendarische verhaal over Hansje Brinker, toonbeeld van moed en doorzettingsvermogen:
Eén kindervingertje is genoeg
Hansje Brinker vindt op een stormachtige middag een klein gaatje in de dijk. Hij aarzelt geen moment en houdt met zijn vingertje het gat dicht. Een avond en een nacht lang verdedigt hij zo stad en land tegen dreigende overstromingen.
Behalve een held is er nóg een element van belang: een verhaal heeft altijd een tegenstander nodig.
Dat kunnen personen zijn of omstandigheden. Er is in ieder geval een obstakel te overwinnen, want anders heeft het verhaal geen 'plot'.
In het verhaal van Hansje is dat obstakel de hoge vloed. Er is emotie in het spel (de angst voor overstroming) en een wending of een moment van inzicht (een kindervingertje kan een ramp voorkomen).
En uiteindelijk gebeurt er ook nog iets onverwachts: een wending, waardoor er iets verandert. Als je al deze elementen herkent, weet je zeker dat je een compleet verhaal te pakken hebt.
3. ...maar ook nog iets extra's
Wil je het verhaal gebruiken voor een groter publiek - in een artikel, een boek of een toespraak - dan moet het verhaal nog iets extra's hebben, namelijk een universeel gegeven met algemene zeggingskracht.
Een verhaal dient voor iets algemeners te staan: een diepere betekenis die ons aanspreekt. Een les of een inzicht, dat de verteller wil delen. Met andere woorden: het verhaal moet iets bevatten waardoor het een ‘noodzakelijk’ verhaal wordt.
Het boek Het Pauperparadijs van Suzanna Jansen is bijvoorbeeld een familiegeschiedenis, maar vertelt ook over de doorwerking van armoede van generatie op generatie.
Om deze verhalen te vangen, dien je vooral goed te luisteren. Laat de anderen vertellen en ontdek wat de ander daadwerkelijk wil zeggen met het verhaal. Waarom wordt het verteld? Wat is de diepere betekenis?
Gebruik bestaande verzamelingen
Persoonlijke verhalen of verhalen uit je directe omgeving zijn het krachtigst om te gebruiken. Die verhalen zijn namelijk direct herkenbaar voor je publiek. En hoe herkenbaarder, hoe sterker zij zich ermee kunnen verbinden.
Voor je presentatie of artikel kun je eventueel ook bestaande verhalen benutten. Er zijn immers al veel verhalen opgeschreven en bewaard.
Op internet zijn allerlei verzamelsites. Neem een kijkje bij de verzameling korte moralistische verhalen van Hein Pragt.
Zoals dit bekende voorbeeld over efficiency:
De voeten omhoog
Autodirecteur Henry Ford verdiende erg veel geld met het maken van auto's, maar Ford wilde niet meer geld uitgeven dan nodig was. Hij liet zijn hele fabriek bekijken door een efficiency-expert waar geld bespaard kon worden.
De man bekeek de hele fabriek en kwam met een paar suggesties. "Het viel me op dat er hier aan het eind van de gang een man in een kantoortje zit met zijn voeten op de stoel", vertelde de efficiency-expert. "De vorige keer dat ik hier kwam zat hij er ook al zo bij. Kun je die man niet beter ontslaan?"
Ford glimlachte. "Die man had ooit een idee dat ons een paar miljoen dollar heeft opgeleverd. Toen zat hij er volgens mij net zo bij."
Veel vertelplezier!
