Portretten leren tekenen, dat is best wel spannend. Die lijnen en verhoudingen leren zien, telkens afstemmen tussen wat het oog ziet en de hand doet, corrigeren, opnieuw proberen.
We begonnen de eerste les met houtskool en probeerden al schetsend de karakteristieken van het model op het papier te vangen. Gummen mocht, maar dat leverde wel een serie donkere schaduwen op.
Al snel stond mijn papiervel vol zwarte vegen.
Onze docent begon tot mijn verrassing ineens te praten over tactieken uit de krijgskunst.
Als schutters bij een belegering hun kogels afvuurden, kwam de ene kogel ver voor de linie. Een andere kogel ging met een boog ver over het doelwit heen. Al die schietpogingen troffen geen doel, maar leverden wel bruikbare informatie op voor de schutters.
Noem het feedback. Uiteindelijk kun je raak mikken.
Zo is het ook met het vinden van de juiste lijnen bij het modeltekenen. De ene lijn is raak, de andere net niet. Als je verkeerd zit, geeft dat wel inzichten voor de nieuwe poging. "Wis die oude lijn dan ook vooral niet helemaal uit", gaf hij ons mee. 
Ook bij de uitvoering van een plan zijn deze inzichten toepasbaar.
Er zijn geen foute beslissingen. Elk besluit geeft je namelijk weer nieuwe inzichten, waar je op voortbouwt.
Het zijn rakelingen: een positief woord voor iets dat je hebt ondernomen, maar dat nog niet tot het gewenste resultaat heeft geleid.
De tekening is een onderzoeksverslag, zei de docent. Interessant om het zo te zien. Aan het einde van je creatieve prestatie heb je een souvenir, dat je altijd zal herinneren aan deze ontmoeting.
Dat moment van flow, waarin je je vol overgave concentreerde op de relatie tussen model en tekening. De zoektocht met zwarte vegen is een verhaal op zichzelf. Vooral laten staan, die vegen.
