Werk zien we als een bron voor geluk en zelfverwerkelijking. Het verlangen naar werk is groter dan ooit, mits dat werk betekenisvol is. Maar dan dient dat werk wel relevant en aantrekkelijk te blijven. Jouw verhaal is een van de manieren om van betekenis te blijven voor de arbeidsmarkt.
Verwonderd vroeg een vakgenoot laatst waar ik het geld en de tijd vandaan haal voor alle opleidingen, workshops en congressen die ik volg.
Inderdaad doe ik nogal wat. De teller staat dit jaar op 24 bijeenkomsten, coaching-sessies en andere leeractiviteiten. Daar bovenop komen nog de intervisiebijeenkomsten en de focusgroep waarvan ik deel uit maak.
Betekenis voor de arbeidsmarkt
En toch doe ik volgens arbeidsmarktexperts nog lang niet genoeg. In iedere vijfdaagse werkweek zou je één dag moeten besteden aan leeractiviteiten in de brede zin van het woord, stelt organisatiepsycholoog Aukje Nauta, hoogleraar op het gebied van duurzame inzetbaarheid. Enige tijd geleden zei ze dit in een vraaggesprek dat ik met haar hield:
“Als je 20 tot 30 procent van je tijd aan leren en ontwikkelen besteedt, dan sluit je minder mogelijkheden af. Het is handig om altijd opties te hebben, omdat de arbeidsmarkt voortdurend verandert en andere eisen stelt.”
En zij is niet de enige: ook allerlei bureaus komen regelmatig met soortgelijke aansporingen. PWC voorziet een scherpe scheiding tussen mensen die hun weg vinden in de nieuwe wereld van het werk, en mensen die dat niet lukt.
Er is een grote zorg over het toenemende aantal werkende armen in onze samenleving. Daarom schrijft het bureau in het rapport De toekomst van werk 2030 op dringende toon:
"We leven straks negentig tot honderd jaar, waarvan we er vijftig tot zestig werkend doorbrengen. Mensen moeten de verantwoording nemen over hun eigen loopbaan en continu investeren in studie en persoonlijke ontwikkeling, en in verschillende sociale netwerken."
Hoe je van betekenis blijft met jouw verhaal
Deze week bezocht ik toevallig een congres over hulp aan noodlijdende ondernemers en zelfstandigen. Op dit moment zijn er al ruim twee miljoen mensen die geen standaard werkgever-werknemer-relatie hebben, maar een nul-urencontract, een tijdelijk contract of een andere flexibele werkvorm. Ze werken als zelfstandige professional of als ondernemer.
Dat aantal zal flink groeien: in 2030 heeft waarschijnlijk nog maar de helft van de werkenden in Nederland een vaste baan.
Al deze mensen dienen zelf te zorgen voor hun ontwikkeling om van waarde te blijven op de arbeidsmarkt. Ze hebben niemand die hen op cursus stuurt of hun wensen in een gesprek bespreekt. Veel zelfstandigen investeren echter niet of nauwelijks in hun vakinhoudelijke en persoonlijke ontwikkeling, omdat ze te druk zijn om de ballen van alle dag in de lucht te houden.
Ze hebben niet in de gaten dat hun vak en de wereld om hen heen snel verandert. Daardoor verslechtert hun (vaak al kwetsbare) positie op de arbeidsmarkt in rap tempo.
Ook werknemers moeten van betekenis blijven voor de arbeidsmarkt
Met werknemers is het niet beter gesteld als het gaat om hun inspanningen om van betekenis te blijven voor de arbeidsmarkt. Veel mensen krijgen wel faciliteiten van hun werkgever, maar maken er simpelweg nooit gebruik van om zichzelf te ontwikkelen of zich te oriënteren op iets nieuws.
Een van de sprekers op het congres was Jacco Vonhof, de voorzitter van MKB Nederland. Hij gaf een mooi staaltje van storytelling weg door zijn eigen schoonmaakbedrijf als voorbeeld te nemen voor een sector waar allerlei banen verdwijnen.
Op de afdeling financiële administratie zullen maar drie van de twintig mensen overblijven. "Maar gek genoeg denken alle twintig mensen dat ze tot die laatste drie behoren."
Dat leren en ontwikkelen hoeft niet veel geld te kosten.
Want niet alleen opleidingen, congressen en studieboeken tellen mee, maar ook games, podcasts, apps, TED Talks, webinars, gezamenlijke reflecties, intervisies, lessen aan anderen, en ga zo maar door. Je kunt leren in het klaslokaal, maar ook spelend leren, informeel leren, leerreizen maken of aanklooien in de praktijk en daar lering uit trekken. Maar hoe ontwikkel je jezelf dan? Waar kies je uit?
Hoe blijf je futureproof?
Dat is een lastige. Want we leven in een 'scriptloze tijd', waarin we ons leven zelf voortdurend moeten uitvinden en ons eigen bestaan moeten inrichten. We mogen ons leven zelf vormgeven: onze eigen keuzes maken bij relaties, ons eigen werk inrichten en onze eigen idealen volgen.
Het zijn vooral open verhalen zonder garantie op een happy end. Dat geeft veel vrijheid, maar ook veel keuzestress en onzekerheid.
Mijn boek Jongleren met Vermicelli gaat hier ook over. Daarin verken ik scripts die houvast geven, en vooral hoe jij daar zelf vorm aan kunt geven. Want een betekenisvol leven vraagt om een verhaal over je eigen identiteit. Het gaat om de vraag waarom je doet wat je doet, het vuur waarom je ooit begonnen bent. En je werk, dat is steeds vaker ook wie je bent.
Wat kun je nu al doen om je toekomst te verkennen en een eerste stap te zetten?
Stel dat het vanaf nu enorm goed met je gaat. Jouw leven zit helemaal in de lift. Over twee jaar loop ik je toevallig tegen het lijf. Dan vraag ik natuurlijk hoe het met je gaat.
- Wat wil je me dan vertellen? Wat is er in jouw leven veranderd ten opzichte van nu? En wat merken anderen dan aan jou?
- Stel je nu eens voor dat je die weg inslaat. Wat moet er dan nu als eerste gebeuren? Waar voel je dan nu weerstand tegen? Hoe wil je je liever voelen? Wat gebeurt er als je hier nu een besluit over neemt en dat echt uitvoert?
- Maak een lijst met alle redenen waarom je dit daadwerkelijk kunt doen. Waarom weet je nú al dat het voor jou mogelijk is?
