Wil je in deze snel veranderende samenleving van betekenis te blijven op de arbeidsmarkt? Dan is het slim om te investeren in creatief denken, nieuwe vaardigheden en improvisatievermogen. Want een overzichtelijk Handboek Soldaat met alle geboden en verboden bestaat niet meer.
Je zult maar administrator of productiemedewerker zijn. Dan raakt je werk overbodig, omdat computers steeds meer taken beter en sneller kunnen verrichten dan mensen.
Veel banen op het middenniveau zijn deels al verdwenen, zoals boekhouders en secretaresses. Technologie neemt echter niet alleen spierkracht, maar ook denkkracht over.
Daardoor gaan de komende jaren eveneens veel banen verdwijnen.
Ondertussen komen er ook nieuwe beroepen bij, waarvan we het bestaan nu niet eens vermoeden. Volgens het trendonderzoek gaat tweederde van de huidige basisschoolleerlingen straks een beroep uitoefenen dat op dit moment nog niet bestaat.
We hebben vooral flexibele mensen nodig in onze samenleving.
Of het nu gaat om technologische vernieuwing of de manier waarop organisaties hun aanpak organiseren, de ontwikkelingen tuimelen over elkaar heen. Eén ding is zeker: je leven lang hetzelfde werk doen is slechts voor een enkeling weggelegd.
We worden allemaal beroepen-stapelaars, voor zover we dat nog niet zijn. Dit betekent dat je regisseur wordt over je eigen loopbaan en nieuwe wegen kunt inslaan. Die flexibiliteit kan een verrijking zijn, maar we ervaren ook een enorme versnippering en onrust.
Onze wereld is vluchtig, onzeker, complex en ambigue. Een nieuwe werkelijkheid, waar oude vanzelfsprekendheden als diploma's een andere betekenis krijgen. Simpelweg uitvoeren wat er in de protocollen staat, dat is niet meer voldoende.
De nieuwe werkelijkheid vereist creatief denken.
Hoe kun je je persoonlijke slagkracht behouden in een wereld vol verschuivingen en onzekerheden? Hoe kun je al die technologische ontwikkelingen bijbenen? Dat vereist vaardigheden, die vaak omschreven worden als de skills for the 21h century:
- Flexibiliteit: lenig denken en jezelf makkelijk aanpassen aan nieuwe omstandigheden
- Denkkracht: kritisch denken
- Scheppingskracht: nieuwe dingen bedenken en verkennen
- Eenheid en versterking: samenwerken
- Begrip: diepgaand luisteren
- Intuïtieve vaardigheden: aanvoelen, inleven en begrijpen
Creatief denken is een van de noodzakelijke vaardigheden voor de 21e eeuw.
Lenig denken en invoelend vermogen zijn dus van groot belang.
Dat betekent soepel meebewegen met de veranderingen om je heen, kansen zien en daar handig op inspelen. De vaardigheden om goed te luisteren en je oordeel uit te stellen zijn daarbij net zo belangrijk als snel en makkelijk ideeën verzinnen.
Creatiever worden betekent van waarde blijven voor de arbeidsmarkt.
Wat kun je zelf doen om flexibel te worden en interessant te blijven voor de turbulente arbeidsmarkt?
Het is in ieder geval niet meer iets van over een paar jaar, je moet nu hiermee aan de slag. Want veranderingen zijn weliswaar van alle tijden, maar nooit eerder gingen de ontwikkelingen zo snel als nu.
1. Investeer in nieuwe vaardigheden
Steeds meer mensen verrichten een heleboel beroepen tegelijk of stapelen beroepen.
Wat nou eigenlijk je vak is, is vaak niet meer in een woord te vangen. Steek er energie en tijd in om voortdurend nieuwe dingen te leren en in te spelen op nieuwe behoeften: online communicatie, beelddenken, en ga zo maar door.
Een leven lang (bij-)leren is zelfs niet genoeg, schrijven de auteurs van The Future of Jobs. Het gaat om de totale vernieuwing van je vaardigheden op allerlei terreinen.
2. Vergroot je flexibiliteit
Train jezelf niet alleen op routine (dat blijft in veel beroepen van waarde), maar ook op het onverwachte.
Leer je improvisatievermogen te vergroten. Een essentiële vaardigheid is oplossingen kunnen zoeken voor nieuwe situaties of bestaande oplossingen op een nieuwe manier toepassen.
3. Zoek het gevaar op (en leer omgaan met risico's)
Het gevaar opzoeken, terwijl je je zelf al onrustig voelt? Jazeker. Onderzoek de zaken die je aan het twijfelen brengen, de rafelranden, de vreemdsoortige gedachten. Niet alleen train je daarmee je improvisatievermogen, maar dit zijn ook de terreinen waar de meeste vernieuwingen plaatsvinden.
LivingSocial, een internetbedrijf dat dagelijkse koopjes aanbiedt, hanteert als vuistregel voor de medewerkers dat zij iedere week een besluit moeten nemen waar ze bang voor zijn. Het idee is dat zij geprikkeld worden om risico's te nemen en fouten niet op te vatten als een miskleun, maar als 'lerend vermogen' om de volgende keer een betere stap te zetten.
Kijk rond op ongewone plekken, onderhoud contacten met mensen die anders denken en observeer buitenstaanders. Hier kun je sneller zien wat voor nieuwe ontwikkelingen er zijn.
Van daaruit kun je verbindingen leggen met je eigen vakgebied. Daarmee ontwikkel je als professional een enorme toegevoegde waarde.
4. Werk samen
Je hoeft niet alle vakterreinen tot in de puntjes te beheersen. Slim samenwerken is ook een belangrijke vaardigheid voor de toekomst. Niet alleen binnen je vertrouwde eigen groep, maar vooral ook met mensen daarbuiten.
Veel ontmoetingen met andersdenkenden is daarvoor een eerste stap.
5. Kijk over de schutting
Stel je open voor voorbeelden uit andere vakgebieden, die je toepast op je eigen terrein. Hieruit ontstaan vaak ideeën voor nieuwe innovaties. Je hoeft niet alles zelf te verzinnen!
Kant en klare antwoorden zijn er niet, maar dit weten we wel: de behoefte aan creativiteit is een blijvertje. Een computer zal nooit dat stapje extra doen. Want het bedenken van nieuwe oplossingen, het zien van kansen en anders denken, dat blijft (gelukkig) mensenwerk.
De allerbelangrijkste eigenschap van werkende mensen is aanpassingsvermogen: de wil om voortdurend nieuwe dingen te leren. Je hebt je eigen verantwoordelijkheid om interessant te blijven voor de arbeidsmarkt.
Dat doe je bijvoorbeeld door een creatief project te starten.
Daarvoor moet je blijven afvragen wat de kansen en bedreigingen zijn in jouw sector en je in nieuwe ontwikkelingen verdiepen.
Creatief denken betekent inschepen op een lange reis.
Het is niet nodig - en ook onmogelijk - om alles in één keer helemaal veranderen. Zet daarom stapje voor stapje. Maak verbinding naar verbinding.
Herhaal op herhaal. Word zo elke keer beter.
