Twijfel bij een creatief project werkt verlammend. Vlak voordat je de eindstreep haalt, zakt je gevoel van zelfverzekerdheid ineens weg. Niks euforie. Hoe kun je daarmee omgaan?
Een boek presenteren is een geweldig moment. Eindelijk mag de wereld het zien én lezen. Mijn nieuwe boek Jongleren met Vermicelli - Creëer en leef je verhaal is inmiddels via iedere boekhandel te koop.
Maar toen de eindstreep voor het boek duidelijk in zicht kwam, voelde ik me allesbehalve zelfverzekerd.
Integendeel, de twijfel sloeg toe.
Ik kreeg een verstikkend gevoel als ik dacht aan alles wat ik geschreven had. Was dat wel de moeite waard? Had ik alles goed genoeg gecheckt? Wat zag ik over het hoofd?
Mijn nervositeit werd nog groter toen ik plotseling enkele eigenaardige taalkronkels ontdekte in de tekst. Vlak voordat het boek naar de drukker ging, kon ik gelukkig nog net wat nare foutjes herstellen.
Maar ik voelde er me nog steeds niet gerust op. Het boek was al eindeloos vaak doorgeplozen, maar kennelijk zagen ikzelf, mijn eindredacteur en de meelezers nog steeds allerlei onvolkomenheden over het hoofd.
Waar komt die twijfel vandaan?
Waar was nu de beloofde euforie als beloning voor alle inspanningen? Dat geweldige gevoel van voldoening? Toch blijkt er een lichamelijke verklaring te zijn voor dit onlogische gevoel. Als je je doel nadert van een creatief project komt het stofje dopamine vrij.
Hoe dichter je bij het doel komt, hoe meer je wordt beloond met dit feel-good-hormoon. Wanneer je je doel daadwerkelijk bereikt, begint de dopamine echter te dalen. Je brein denkt: missie volbracht, de kraan met geluksstofjes kan nu weer dicht.
Daardoor voel je bij het bereiken van je mijlpaal allerminst het gelukzalige gevoel waar je op had gerekend. In plaats van succes en euforie voel je leegte.
Hoe kun je toch genieten van je prestaties, los van die dalende dopaminewaarden?
Houd jezelf voor dat je niet een verpletterende topprestatie hoeft te leveren. Als je een project afrondt, is dat gewoon een tussenstap. Niet een gebeurtenis waarna de wereld er compleet anders uitziet. Je creatieve werk is een lange reis met vele mijlpalen.
Zie daarom altijd een nieuw tussendoel voor je.
Dan blijft de dopamine stromen. Wat mij ook hielp, was deze gedachte: mijn boek kan altijd weer aangepast worden, als ik dat nodig of belangrijk vind. Het is een versie waar ik enorm mijn best op heb gedaan, maar het is niet mijn definitieve werk.
Nu het boek klaar is, stromen trouwens veel geweldig leuke reacties binnen. Lezers noemen het rijk, helder en praktisch. Het verrast me wat lezers uit het boek halen en wat het met hen doet.
En die euforie, daarmee zit het weer helemaal goed.
