Om je boodschap vleugels te geven heb je de Fascinatie Factor nodig. Daarmee open je het hart van je publiek en zorg je dat het idee blijft hangen in het geheugen. Hoe creëer je zelf de Fascinatie Factor?
Een verrassingseffect, een dieper inzicht, een gevoel van magie... Het raakt je en je denkt meteen: ...WAUW!
Wat die Fascinatie Factor precies is, is moeilijk te omschrijven.
Een WAUW-moment beleef je in een directe shortcut naar je lichaam. Je brein komt er niet aan te pas. Je ogen gaan ervan glanzen. Je beleeft een kippenvelmoment. Je vertelt het vol enthousiasme door.
Het heeft vaak te maken met de ervaring dat je onderdeel bent van iets groters dan jezelf. Als je zelf bezig bent met de uitvoering van een idee, dan is het natuurlijk geweldig als jouw idee deze Fascinatie Factor heeft.
Roept je idee een speciaal gevoel op? Geeft het je lezer, kijker of luisteraar het gevoel dat hij of zij ‘erbij hoort’? Is het iets verrassends? Gaan mensen ervan kwispelstaarten?
Er zijn diverse creatieve hulpmiddelen om je boodschap of je idee de Fascinatie Factor te geven. Daarmee maak je je idee niet alleen aantrekkelijker, maar ook onvergetelijk
Ik heb 10 prachtige manieren en bijbehorende voorbeelden verzameld om een WAUW te ontlokken.
1. Verander de proporties
Creëer de Fascinatie Factor door je idee uitzonderlijk groot of juist bijzonder klein te maken. Of verander op een andere manier de proporties, bijvoorbeeld door het zeer intiem te maken, heel rauw of juist enorm eerlijk.
Het Alexander Monro ziekenhuis in Bilthoven doet bijvoorbeeld zijn best om het meest liefdevolle ziekenhuis te zijn voor de behandeling van vrouwen met borstkanker. Dat kenden we nog niet, dus dit verdient zeker een WAUW.
2. Doe iets wat niemand verwacht
Een piekervaring bestaat vaak uit iets onverwachts. Zoals bij het Charleroi Airport hotel, met 154 kamers het grootste hotel van Wallonië. Omdat het soms lang duurt om in te checken, bedacht het hotel iets om het wachten te veraangenamen: een vissenkom met een bordje erbij: Rent-a-fish. Wie zich eenzaam voelt, kan voor 3,50 euro per nacht de vis huren en meenemen naar zijn kamer.
Hotelgasten verbaasden zich erover en zetten foto’s op sociale media. De foto ging viraal en het hotel werd overstelpt met reacties.
3. Laat je publiek zich bijzonder voelen
Dit element wordt niet zo vaak gebruikt, maar kan mensen diep raken. Reik mensen het perspectief aan om zich bijzonder te voelen en boven zichzelf uit te stijgen, zoals de Franse kunstenaar JR letterlijk deed. In de serie Portrait of a generation (2004) maakte deze beroemde fotograaf portretten van jongeren in een Parijse buitenwijk.
Een jaar later braken er grote rellen uit in de buitenwijken. Dat leidde tot een geweldsexplosie van ongekende omvang. Cameraploegen legden alles vast met grote telelenzen en bleven zelf op veilige afstand. Toen de rust weer een beetje was teruggekeerd, besloot JR terug te keren om de bewoners opnieuw op de foto te zetten. In plaats van telelenzen gebruikte hij een 28-mm-lens. Hij moest daardoor heel dicht bij de bewoners gaan staan, waardoor de gezichten een beetje vervormden raakten. “Ik wil de wereld binnenstebuiten keren”, zei JR daar zelf over.
Zijn indringende manier om de jongeren direct op de huid in beeld te brengen groeide uit tot een spel. Door jongeren karikaturen van zichzelf te laten vormen, kregen ze de vrijheid om zelf te bepalen hoe ze werden weergegeven. Ze ondermijnden daarmee de bevooroordeelde mediabeelden. Niemand zag ze echt, totdat JR ze groot maakte.
4. Kies voor aandachtstrekkers
Onderwerpen over dieren, verbazingwekkende zaken en onderwerpen die (een beetje) ongemakkelijk zijn trekken onmiddellijk onze aandacht. Het verhaal van bioloog Kees Moeliker bevatte die elementen allemaal. Hij vertelde dat schaamluizen een bedreigde diersoort zijn geworden door ‘ontbossing’. Dit verhaal ging vervolgens de wereld over: van de Gaykrant en het AD naar CNN, Associated Press en The Daily Show in New York.
5. Creëer iets uitzonderlijks
Zorg voor iets uitzonderlijks, dat meteen alle aandacht trekt. De Poolse fotografe Zofia Rydet stelde zich op 67-jarige leeftijd een doel dat zo groot was dat de meesten er niet aan beginnen, ook niet als ze een stuk jonger zouden zijn: alle huiskamers van Polen fotograferen. Zofia deed het toch en creëerde daarmee iets uitzonderlijks. Jarenlang wijdde ze zich aan het fotograferen van bewoners, temidden van hun bezittingen in hun woonkamer.
Haar project kreeg de titel Sociological Record. Toen ze bijna 30 jaar later overleed, had ze op 20.000 voordeuren geklopt en evenzoveel huiskamers vastgelegd.
6. Keer het om
Een geheel andere benadering zorgt voor een bijzonder verrassingseffect. Jan Gunnarsson (grondlegger van de filosofie over gastvrijheid) beschrijft in zijn boek Hostmanship hoe hij met enkele anderen een hotel opknapte. In plaats van badkamers, eetzalen en kamers te renoveren kregen de medewerkers nieuwe werkkleding. De muren kregen frisse kleuren. Ook stonden er overal bloemen en fruit klaar voor de medewerkers.
De aandacht van de hoteleigenaren ging volledig uit naar de medewerkers. Zíj waren namelijk degenen die het naar hun zin moesten hebben en elke ochtend met enthousiasme aan een nieuwe werkdag moesten beginnen. In plaats van de gasten dienden de eigenaren allereerst hun eigen medewerkers.
7. Zet het naar je hand
Een ander voorbeeld van een omkering laat boekhandel Lello in Porto zien. Het JugendStil-interieur van deze winkel is adembenemend mooi. De vele bezoekers drommen hier samen om de boekcollectie te zien maar toch vooral om zich te vergapen aan het bijzondere interieur met de indrukwekkende trap.
Helaas had de winkel er niet zoveel aan: overweldigend veel kijkers, ellenlange wachtrijen op straat maar nauwelijks boekenkopers. Daarom ging de boekhandel over tot een omgekeerde strategie. Bezoekers kopen online een toegangsbewijs van 5 euro, die ze als korting weer terug krijgen bij aankoop van een boek.
Bovendien liggen er speciaal voor het internationale publiek stapels met bekende boeken en sprookjes, zoals De Kleine Prins, Junglebook en Alice in Wonderland. Deze handzame boekjes zijn verkrijgbaar in diverse talen en bevatten prachtige illustraties. Deze boekjes gaan heel makkelijk mee als souvenir in de vakantietas.
Het gevolg: niet alleen een bizar lange wachtrij voor de winkel, maar ook veel wachtenden voor de kassa. En de bezoekers hebben sowieso een interessant verhaal om te delen op social media en het thuisfront.
8. Geef veel meer dan verwacht
Doe extra dingen en geef veel meer waarde dan mensen van je verwachten. De energie die daarvan uitgaat, maakt vaak een verpletterende indruk. De Amerikaanse superster Ariana Grande verbleef in november 2014 in een hotel in Londen, waar ze een van de gasten was van de Victoria’s Secret Fashion Show. Ondanks de winterse kou hingen tientallen fans rond bij het hotel in de hoop een glimp van haar op te vangen.
Dat was Ariana Grande niet ontgaan. Tot hun grote verrassing werden er opeens warme chocolademelk en koekjes uitgedeeld onder de fans. De zangeres had ook nog eens alle plastic bekertjes gesigneerd. Wauw.
9. Verleng de ervaring
Bedenk iets om het gevoel van een belevenis langer vast te houden. Jonnie Boer van restaurant De Librije verraste de gasten van zijn hotel na hun diner in zijn restaurant met een ‘culinaire joint’ om het diner voor het slapen gaan mee af te maken. Een eetbare verrassing van kruiden, chocolade en citroenschilletjes.
10. Speel met een cliché
Nogal wat bedrijven hebben je de laatste jaren 'verrast' met een verjaardagswens. Vaak in de vorm van een voorgedrukte kaart, met hoogstens nog een handgeschreven naam erop. Inmiddels maak je juist een bedenkelijke indruk als je als bedrijf nog zo'n kaart verstuurt. Het is een cliché geworden. Als je daar doelbewust op varieert, maak je juist wel weer indruk.
De bank KNAB stuurde me een mail om met te feliciteren met mijn 'halve verjaardag'. Precies een half jaar na mijn geboortedatum stuurden ze me het volgende bericht: Net even anders, daar houden we van. Daarom ontvang je van ons geen halve cadeaus in je inbox op je verjaardag. Wij hangen de slingers nu al op en geven hele concrete financiële tips waarmee je veel geld kunt besparen. Op je halve verjaardag. En dat verrast nu net wél.
Vertel het bijbehorende verhaal van je idee
Je kunt nog zo’n geweldig idee hebben, zonder aansprekend verhaal gaat het voor niemand leven. Alles blijft beter hangen als je er een verhaal van maakt. Het Amerikaanse duo Rob Walker en Joshua Glenn voerde ooit een interessant experiment uit met voorwerpen uit een kringloopwinkel: het Significant Objects Project.
Schrijvers kregen de opdracht om een mooi verhaal te verzinnen over beeldjes, vaasjes en ander prullaria. Het waren allemaal voorwerpen die gemiddeld nog geen euro hadden gekost. Vervolgens werden de voorwerpen met het verhaal en een foto aangeboden op eBay.
De waardestijging was verpletterend: De objecten met een gezamenlijke inkoopprijs van 97,53 euro waren met een mooi verhaal in totaal 2736,75 euro waard.
Ik wil je zeker niet aansporen om verhalen te verzinnen; waargebeurde verhalen zijn in mijn ogen vele malen sterker en overtuigender. Dit voorbeeld laat wél duidelijk zien hoe een fascinerend verhaal het verschil kan maken.
Wat ga jij de Fascinatie Factor geven?
Benieuwd hoe ver jij bent als storyteller? Dan is het handig om je eigen Fascinatie Factor te leren kennen.
Daarvoor heb ik deze quiz ontworpen:
Superleuk als je even meedoet met de quiz, dan weet je meteen wat jouw kracht is als storyteller!
