Verhalen vormen een effectieve manier om te communiceren, te verbinden en tot resultaten te komen. De kracht van storytelling is onder meer dat mensen meteen beelden voor zich zien. Dat is belangrijk, want onze hersenen verwerken informatie voor een groot deel via het visuele kanaal.
Een verhaal heeft een structuur met een conflict, personages en een plot. Op die manier slaan we ook de informatie in onze hersenen op. Verhalen kunnen we daardoor makkelijk onthouden en delen met anderen.
Verhalen zijn bijna altijd concreet, bevatten meestal elementen van gevoel en het onverwachte. Door het verrassende element en de emoties die in veel verhalen zitten, stelt de lezer zich open en let beter op. Door al deze elementen geven verhalen de lezers een context die zij niet uit een abstracte tekst kunnen halen.
De belangrijkste bouwstenen voor een verhaal zijn Situatie, Tegenslag, Ervaring en Resultaat, samen de STER-formule.
Een verhaal, op de juiste manier verteld, kan mensen raken en tot actie aanzetten. Op steeds meer terreinen wordt daarom storytelling ingezet. Zo bepalen verhalen de manier waarop we denken en daarmee ook ons leven. Wie veranderingen tot stand wil brengen, kan niet zonder verhalen. Over het begin en het einde en alles wat daar tussen zit. En vooral over het waarom.
Steeds meer experts bevelen de toepassing van verhalen aan om maatschappelijke thema's onder de aandacht te brengen, beter onderwijs te geven of innovaties door te voeren.
Verhalen prikkelen indirect het denken van de toehoorder of lezer. Dat werkt beter dan het rechtstreeks vertellen van de boodschap.
Een verhaal betrekt het publiek bij het idee via de beelden en emoties die het verhaal oproept. Het nodigt de toehoorders of lezers uit om mee te doen.
Een verhaal is een feit dat verpakt is in emotie, wordt wel eens gezegd. Alleen emoties brengen ons in beweging. We kunnen dankzij verhalen meeleven en empathie voelen.
Ieder mens heeft drijfveren die hem of haar in beweging zetten. Dat geldt ook voor de hoofdpersoon in een verhaal. Als schrijver maak je die emoties duidelijk en laat je zien hoe de hoofdpersoon daarmee omgaat.
Verhalen bieden veel mogelijkheden om nieuwsgierigheid te wekken, bijvoorbeeld door informatie stap voor stap te delen. Mensen houden van puzzelen en het zoeken naar verbanden. Een verhaal houdt daarom de aandacht vast, omdat de lezer wil weten ‘hoe het afloopt’.
Dat hebben we nodig om onszelf en de wereld om ons heen te begrijpen. Verhalen nodigen lezers uit om te reageren en hun eigen verhaal te vertellen. Hoe groter de betrokkenheid, hoe groter de kans dat de boodschap overkomt.
Verhalen brengen een boodschap op een overtuigender manier over dan andere manieren van informatieoverdracht, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. De lezer denkt: Ja, dat heb ik ook! Of: Dat had mij ook kunnen overkomen.
Het brein geeft daarom zijn volle aandacht aan alles wat nieuw en onverwacht is, want dat kan iets riskants zijn. Alle ongevaarlijke en voorspelbare dingen gaan op de automatische piloot, want je brein kan niet alles aandacht geven.
Dat geldt ook voor alle dingen die je brein bekend voorkomen – bijvoorbeeld iets dat je al eerder gelezen hebt. Want je brein heeft dat inmiddels geoormerkt als ‘ongevaarlijk’. Ook abstracte begrippen en clichés gelden als ‘veilig’ en worden grotendeels genegeerd.
Een boodschap die niets nieuws biedt of geen onverwachte wending kent, krijgt dus niet de gewenste aandacht van het brein. Verhalen met een verrassende twist werken dus het sterkst.
Verhalen vertellen doen we al sinds de oudste mensen voldoende herseninhoud ontwikkeld hebben om taal te gebruiken. Wetenschappers denken dat we er zelfs onze overleving aan te danken hebben.
Met verhalen maakten onze voorouders elkaar duidelijk hoe ze herten vingen en daarbij sabeltandtijgers te slim af waren. Sterke verhalen om elkaar bij het kampvuur mee te vermaken, maar tegelijkertijd leerzame best practices voor jonge en onervaren jagers. Zo vergrootten zij hun overlevingskansen gigantisch.
Die overlevingsmechanismen uit de oertijd bepalen nog steeds voor een groot deel onze voorliefde voor verhalen. Het zijn niet allereerst de prachtige taal, de meeslepende dialogen of de sfeerbeschrijvingen die ons zo intrigeren. Het is de roes van endorfine die we ongemerkt toegediend krijgen. We zijn nog steeds de hele dag bezig met verhalen.
Verhalen worden al sinds mensenheugenis gebruikt om te boeien. Maar ook om leerervaringen door te geven, mensen te raken en te beïnvloeden. Dat is nog steeds belangrijk.
Weliswaar lezen we minder dan voorheen, maar we kijken wel veel meer films en spelen meer games dan ooit. Mensen kijken nachtenlang naar hun favoriete series. De opsporing van criminelen, rechtszaken en sportwedstrijden beleven we als een plot met een begin, midden en eind.
We ‘leven’ zelf verhalen. We kunnen niet anders. Er is bovendien steeds meer behoefte aan authenticiteit, relevantie en echtheid. Waargebeurde verhalen bieden dat in ruime mate.
Wie de actualiteit volgt, signaleert dat we de laatste jaren de grip zijn kwijtgeraakt op onze omgeving, waar waarheid, verzinsels, manipulatie of regelrechte leugens steeds meer vermengd raken. We ervaren onze samenleving vaak als een ‘sjoemelmaatschappij’ waar gemakkelijk een loopje genomen wordt met de waarheid.
Daarom zoeken we naar houvast. Naar zaken die nog wel puur, eerlijk en betrouwbaar zijn. In die zoektocht komen we vaak uit bij (oude) verhalen, die een diepere waarheid lijken te verkondigen. Een samenhangend verhaal biedt meer grip dan een reeks percentages of een cijfermatige analyse.
Behalve een middel tegen verwarring zijn verhalen ook ijkpunten hoe je je in het leven moet gedragen. De scripts die voorschrijven wat wel en niet wenselijk sociaal gedrag is, liggen minder vast dan enkele decennia geleden. Verhalen vullen die leemten op.
Via verhalen leren we bijvoorbeeld hoe je bij je gevoel blijft, hoe je voor je talenten kiest en hoe je omgaat met keuzestress.
Maar omdat we al vaak op het verkeerde been gezet zijn, koesteren we tegelijkertijd ook wantrouwen tegen verhalen. Een verhaal mag niet het zoveelste trucje zijn om de boel op te poetsen. En dat gaat helaas heel vaak mis. Vandaar dat storytelling (terecht) ook nogal eens met scepsis wordt benaderd.
Wees daarom alert op de valkuilen rondom storytelling en ga er op een gedegen en integere manier mee om. Dan zijn met verhalen indrukwekkende resultaten te behalen.
Heb je een eigen vraag over de toepassing van storytelling in jouw organisatie of bij jouw rol als leider? Neem (vrijblijvend) contact met me op voor een persoonlijk adviesgesprek. Dan luister ik wat er speelt en geef gericht advies.
