Je wilt beginnen met een verhaal of een andere creatieve opdracht. Lastig, want iets weerhoudt je: de gedachte dat je werk niet goed genoeg is.
Een angstige gedachte. Merkwaardig genoeg hebben doorgewinterde schrijvers en gelauwerde kunstenaars er net zo goed last van als beginnelingen. Ik hoorde de populaire columniste Sylvia Witteman eens vertellen hoe ze keer op keer worstelt met de angst voor het lege beeldscherm. Ze denkt voortdurend dit:
Stel dat ik het nou ineens niet meer kan?
Misschien ken jij dit gevoel ook wel.
Aan ideeën heb je meestal geen gebrek. Je gaat vervolgens vol goede moed achter je computer zitten (of schildersdoek, of wat dan ook). En vervolgens gebeurt er helemaal niets. Heel ontmoedigend is dat. Ik gun dat helemaal niemand.
Maar hoe komt dat?
Je brein weet talrijke redenen om niet te beginnen aan het schrijven van een artikel, het maken van een schilderij of een gloednieuw concept. Hij verstoort je gemoedsrust met nare vragen over mislukking of afwijzing.
- Stel je voor dat je werk niet goed genoeg is?
- Wie zit er eigenlijk op te wachten?
- Wat gebeurt er met je als het niet uniek is?
In sommige gevallen is je brein zelfs bang om te groot te worden: stel dat het werk een succes wordt?
Hoe je ondermijnende gedachten te lijf gaat
Als ik zelf aan een groot schrijfproject begin, valt mijn brein mij ook lastig met dergelijke gedachten. Aan de ene kant wil ik niets liever dan van start gaan. Aan de andere kant is iedere start ook eng. Dat ik jarenlange schrijfervaring heb, maakt daarbij weinig uit. Steevast steekt die nare onrustzaaier de kop op, die me influistert: stel dat het project niet uit de verf komt?
Stel dat het mislukt? Wat als het niet bijzonder (uniek, geweldig) is? Hoe langer dit soort ondermijnende gedachten door je hoofd spoken, hoe meer je als een berg tegen de klus opziet.
En dat is precies het probleem.
De klus groeit in de gedachten tot zo’n groot ding, dat je er liever helemaal niet aan begint. En dan begint het vermijdingsgedrag: andere klusjes doen, alle sociale media checken... je kent het wel. Hoe ga je dan tóch aan de slag?
De truc is simpel maar enorm effectief:
1. Breek het werk op in ieniemieniestapjes
Zo klein, dat het bijna niet voelbaar is.
Zo is één polletje onkruid wieden geen probleem. Als je eenmaal begint, trek je nóg een kleine stronk de grond uit. Voor je het weet ben je de hele tuin aan het verfraaien. Een klein dingetje helpt je namelijk om in beweging te komen. Hetzelfde geldt voor andere klussen.
Begin daarom je creatieve werk met een piepklein stapje. Zo prutserig klein dat het geen probleem is om het uit te voeren. En dan is het nog maar een kleine stap naar het volgende:
2. Maak een heleboel beginnetjes
Op mijn computer heb ik een mapje ‘losse stukjes’. Hierin staan inmiddels tientallen probeersels. Beginnetjes. Kleine aanzetten, die later uitgroeien tot meer. Het is namelijk veel gemakkelijker om deze losse stukjes later tot één geheel samen te voegen dan een tekst direct vanaf de inleiding te gaan schrijven. Want waarom zou je moeten starten bij het begin?
Door dingen stap voor stap te doen blijf je in beweging.
Je beloont jezelf bovendien telkens met kleine resultaten. Daar word je blij van. Gelukkig zelfs. En dat stimmuleert je tot meer.
3. Werk als een beeldhouwer
Als je op deze manier werkt, lijkt iets groots - zoals het schrijven van een boek - op het werk van een beeldhouwer. Je hakt en modelleert een beetje aan meerdere kanten van het beeld. Ondertussen draai je de steen telkens om en ga je aan een andere kant weer verder. Soms doe je een stap achteruit om het werk van een afstandje te bekijken.
Vervolgens blijf je net zo lang schaven en polijsten totdat het beeld er aan alle kanten mooi uitziet. Ga zo te werk bij de taak die je voor ogen hebt.
Op die manier word je productief. En belangrijker nog: zo boek je resultaten. En dat is nog maar het begin, want er zijn nog veel meer krachtige technieken om je creativiteit aan te zwengelen.
