De held is de hoofdpersoon (of protagonist) in een verhaal, die de leidende rol heeft. Hij is degene die het verhaal op gang brengt, iets meemaakt en tot een dieper inzicht komt. Bij de Reis van de Held is het degene die een (innerlijke) ontwikkeling doormaakt en iets in zichzelf overwint.
Al lezend, kijkend of luisterend identificeren we ons met de hoofdpersoon, ook al zouden we van hem of haar wellicht in het ‘echte leven’ niets moeten hebben.
We voelen ons betrokken en gaan een verbinding aan met de hoofdpersoon oftewel de held van het verhaal. Al lezend in de biografie Life van Stonesgitarist Keith Richard huiveren we van het rock ’n roll-leven bomvol drugs, drank, meisjes, incidentjes en gektes en tegelijkertijd genieten we ervan.
Het woord held vraagt daarbij om een nadere toelichting, want dit begrip roept gemakkelijk misverstanden op. Bij een held denken we vaak aan een onkwetsbare persoon die komt, ziet en overwint. Een persoonlijkheid in de orde van Superman of Hercules.
In de terminologie van storytelling bedoelen we iets anders. Vaak is deze held allesbehalve onkwetsbaar. Het is een persoon met goede en ook een heleboel minder goede eigenschappen, zoals faalangst of afgunst.
Hij kan ambitieus zijn, een buitenbeentje of een mismoedige held-tegen-wil-en-dank. Het kan een leider zijn of een solist. Wel moet hij bereid zijn om – als het erop aan komt – door te zetten om moeilijkheden te overwinnen.
Het startpunt van een verhaal is vaak het verlangen van de held: hij voelt een onvervuld verlangen en doet daarom een stap buiten zijn vertrouwde wereld, zijn comfortzone. Vervolgens komt er een obstakel op zijn pad en moet hij een moeilijke keuze maken. Uiteindelijk leidt dat tot een verandering in de vorm van een inzicht of iets anders.
Helden moeten je lezers het hele verhaal blijven boeien. Dat is gemakkelijker als je held enkele gebreken heeft. Over een personage die alles dik voor elkaar heeft en louter genietend van zijn succes door het leven gaat, valt weinig te melden.
Stuntelverhalen raken ons veel meer dan succesverhalen, waarin helden alleen maar gloriëren. Een misser maakt de held een stuk menselijker en sympathieker. Hij wordt er toegankelijker en geloofwaardiger door.
De held brengt bovendien de probleemoplosser in ons naar boven. Dat verklaart waarom we in boeken, films of andere verhalen een klunzige hoofdpersoon weten te waarderen en zelfs sympathiek vinden, zoals Laurel & Hardy, Mr. Bean en Bridget Jones. Hoe onhandiger de held, hoe leuker we hem of haar vinden, lijkt het wel.
Ook Brigitte Kaandorp speelt zo'n rol, waarin klungelen, falen en weer opstaan centraal staan. Als tiener speelde zij viool in het Bloemendaals jeugdorkest. Niets wees erop dat ze carrière zou gaan maken als een van de succesvolste cabaretiers van Nederland. Totdat ze op een dag een ukelele vond op zolder, die haar zus daar ooit geparkeerd had.
De ukelele lag haar veel beter dan de viool. In een dwaze bui schreef ze enkele onzinnige liedjes, waarbij ze zichzelf begeleidde. Maar geen denken aan dat ze die rare liedjes zelf zou uitvoeren. Daar was ze veel te verlegen voor. Toch had ze weinig keuze, vertelde ze later. Ze kon moeilijk een ander het liedje laten zingen en er zelf naast gaan staan.
Brigitte Kaandorp bedacht iets geniaals. Op het podium vergrootte ze zichzelf uit als kluns, waardoor haar verlegenheid naar de achtergrond verdween. Zo vormde haar hilarische lied over Annelies van der Pies het startpunt van haar loopbaan als podiumkunstenaar.
Ze had ontdekt hoe ze haar creatieve vermogens naar haar hand kon zetten, zodat ze dicht bij zichzelf bleef. Ze vond de moed om haar talenten te benutten op een manier die haar het beste paste.
Toverballen voor het Brein - Sigrid van Iersel (2018)
Heb je een eigen vraag over de toepassing van storytelling in jouw organisatie of bij jouw rol als leider? Neem (vrijblijvend) contact met me op voor een persoonlijk adviesgesprek. Dan luister ik wat er speelt en geef gericht advies.
