Twijfel bij een creatief project werkt verlammend. Vlak voordat je de eindstreep haalt, zakt je gevoel van zelfverzekerdheid ineens weg. Niks euforie. Hoe kun je daarmee omgaan?
Een boek presenteren is een belangrijk moment, waar je als schrijver geweldig naar uitkijkt. Eindelijk mag de wereld het zien én lezen. Zo ging het ook bij de presentatie van mijn boek Jongleren met Vermicelli - Creëer en leef je verhaal, enkele jaren geleden.
Maar toen de eindstreep voor het boek in zicht kwam, voelde ik me allesbehalve zelfverzekerd of euforisch.
Integendeel, de twijfel sloeg toe.
Ik kreeg een verstikkend gevoel als ik dacht aan alles wat ik geschreven had. Was dat wel de moeite waard? Had ik alles goed genoeg gecheckt? Wat zag ik over het hoofd?
Mijn nervositeit werd nog groter toen ik op de valreep nog enkele taalkronkels ontdekte in de tekst. Vlak voordat het boek naar de drukker ging, kon ik gelukkig nog enkele nare foutjes herstellen. Echt net op tijd.
Toch voelde ik me nog steeds niet gerust. Het boek was al eindeloos vaak doorgeplozen, maar kennelijk hadden ikzelf, mijn eindredacteur en de meelezers nog steeds allerlei onvolkomenheden over het hoofd gezien.
Waar komt die eindsprint-twijfel vandaan?
Waar was nu de beloofde euforie als beloning voor alle inspanningen? Dat geweldige gevoel van voldoening als je op de verzendknop drukt?
Er blijkt een lichamelijke verklaring te zijn voor dit totaal onlogische gevoel. Als je je doel nadert van een project komt het stofje dopamine vrij. Hoe dichter je bij het doel komt, hoe meer je wordt beloond met dit feel-good-hormoon.
Wanneer je je doel daadwerkelijk hebt bereikt, begint de dopamine echter te dalen. Je brein denkt: missie volbracht, de kraan met geluksstofjes kan wel weer dicht.
Daardoor voel je bij het bereiken van je mijlpaal allerminst het gelukzalige gevoel waar je op had gerekend. In plaats van succes en euforie voel je juist leegte.
Hoe kun je toch genieten van je prestaties, los van die dalende dopaminewaarden?
Houd jezelf voor dat je niet een verpletterende topprestatie hoeft te leveren. Als je een project afrondt, is dat gewoon een tussenstap. Niet een gebeurtenis waarna de wereld er compleet anders uitziet.
Verwacht geen vlinders, vuurwerk of fladderende engeltjes. Je creatieve werk is een lange reis met vele mijlpalen.
Zie daarom liever telkens een nieuw tussendoel voor je. Dan blijft de dopamine stromen.
Toen het boek klaar was, stroomden trouwens veel geweldig leuke reacties binnen. Lezers noemden het rijk, helder en praktisch.
Het verraste me wat lezers uit het boek haalden en wat het met hen deed. Met die euforie kwam het helemaal goed :)
