De Reis van de Held is een van de meest gebruikte formules voor de toepassing van storytelling. Je vindt hem allereerst terug in de wereld van volksverhalen, fictie en entertainment: bijna alle Hollywoodfilms volgen dit stramien. De Reis van de Held wordt ook breed toegepast voor commerciële doeleinden en niet te vergeten voor persoonlijke ontwikkeling.
De grondlegger van dit model is Joseph Campbell (1904–1987), hoogleraar literatuurwetenschappen aan het Sarah Lawrence College in New York. Hij bestudeerde mythen en verhalen uit talloze culturen en ontdekte dat ze, hoe verschillend ook, allemaal eenzelfde patroon volgen. Dat patroon noemde hij de monomythe – beter bekend als De Reis van de Held (The Hero’s Journey).
Veel verhalen uit de volkscultuur, literatuur of de filmwereld beschrijven zo’n reis.
Voor Campbell is elk goed verhaal een reis met een held als hoofdpersoon. Die reis is meer dan een avontuur: ze weerspiegelt het leven zelf. De Reis van de Held gaat over een mens die zijn leven bewust leeft, uitdagingen aangaat en onderweg groeit.
Campbell stelt dat we als mens niet zozeer op zoek zijn naar een ‘zin van het leven’ maar naar de ervaring dat we werkelijk leven: “Waar we naar zoeken is de ervaring van voelen dat we leven en dichtbij, vanuit ons hart, van betekenis zijn.” (Campbell, 1988)
Volgens Campbell worden we pas écht mens in onze tegenslagen, pijn en tekortkomingen. De reis van de held is de weg dóór die pijn heen en juist daar ervaren we onze levenskracht.
Het universele patroon De Reis van de Held kent drie vaste fasen, die in een cyclisch patroon verlopen:
Vaak begint het verhaal in een situatie van relatieve rust. Dan gebeurt er iets dat alles op scherp zet: een gebeurtenis, verlies of verlangen dat om verandering vraagt. De vertrouwde werkelijkheid klopt niet meer. Het oude verhaal over wie we zijn, begint te wankelen.
Dat moment vraagt om een keuze: ga ik de uitdaging aan of blijf ik staan waar ik ben? De natuurlijke reactie is vaak weerstand of ontkenning, want een nieuw verhaal schrijven – een nieuwe identiteit vormen – kost energie en moed.
Toch komt er altijd een punt waarop de held niet anders kan dan op pad gaan. Een sprong in het onbekende De weg is vol hindernissen, maar ook van onverwachte hulp. Een mentor of bondgenoot wijst de weg, vaak door iets eenvoudigs te leren: trouw blijven aan jezelf.
De middelen waarmee de held zijn tegenslagen overwint, blijken zelden spectaculair. Meestal zijn ze juist verrassend dichtbij. Kijk naar Frodo in In de Ban van de Ring. In eerste instantie weigert hij het avontuur. Pas als hij beseft wat er op het spel staat, gaat hij op pad. Onderweg verliest hij vrienden, vindt nieuwe metgezellen en leert zijn angst te dragen.
Ook in onze eigen levensverhalen zien we dit terug. Er komt een moment waarop we onze oude overtuigingen moeten loslaten. Vrienden, werkomgevingen of overtuigingen die ooit vanzelfsprekend leken, passen niet meer. De vraag “Wie ben ik nu, en hoe kan ik van betekenis zijn in deze nieuwe wereld?” dringt zich op.
Aan het einde van de reis keert de held terug naar zijn oorspronkelijke wereld, maar hij is niet meer dezelfde. Hij heeft kennis, kracht of inzicht vergaard dat zijn omgeving ten goede komt. Het is de fase van betekenisdeling: de geleerde lessen worden zichtbaar voor anderen.
Al met al is de Reis van de Held een van de meest gebruikte verhaalvormen. Zo’n reis verheldert de persoonlijke inzet van de hoofdrolspeler (de held), waardoor hij direct herkenbaar wordt voor het publiek. De speurtocht ontsluiert bovendien iets van een diepere waarheid.
Op de illustratie hieronder zie je de Reis van de Held, zoals je die kunt toepassen op een persoonlijke ontwikkelingsreis of je eigen levensverhaal.
Bij personal storytelling draait het om individuele verhalen en hun betekenis, zodat er inzicht ontstaat, inspiratie opborrelt of lessen worden geleerd. Verhalen maken vaak het onzichtbare zichtbaar of leggen onvermoede verbanden.
De Reis van de Held is daarmee niet alleen een verhaalsjabloon, maar een metafoor voor innerlijke groei. In personal storytelling gebruiken we dit model om persoonlijke ervaringen te duiden en betekenis te geven. Zo ontstaan verhalen die inzicht brengen, inspiratie opwekken en onverwachte verbanden zichtbaar maken.
Verhalen over de Reis van de Held tonen dat de grootste kracht niet buiten ons ligt, maar in onszelf. En dat elke reis, hoe pijnlijk of verwarrend ook, een uitnodiging is om te ontdekken wie we werkelijk zijn en van daaruit onze wereld te verrijken.
