Trek mensen aan door te werken met je archetypen in storytelling. Daardoor laat je voelen wie je bent, met drijfveren, woorden en beeldtaal. Het resultaat: consistente en eerlijke communicatie met diepgang.
We weten het allemaal wel: je hebt de meeste impact met je (werk-)activiteiten als je bij jezelf blijft. Maar hoe vind je de kern, van waaruit je kunt werken als ondernemer of leider die op zoek is naar impact? En hoe gebruik je die kern om je aantrekkingskracht te versterken?
Een mooie manier om het karakter te bepalen en onder woorden te brengen is via archetypen in storytelling. Dat zijn twaalf oerbeelden die mensen uit alle culturen herkennen en begrijpen. Het zijn basiskarakters met eigen verlangens, obstakels, waarden, kwaliteiten en doelen.
Via archetypen spreek je je lezer op een dieper niveau aan. Daardoor breng je een krachtige verbinding tot stand. Archetypen sluiten namelijk aan bij de instinctieve ambities en verlangens van je lezer en leveren een diepe vorm van herkenning op.
Er zijn veel archetypen te onderscheiden, maar ik ga hier uit van twaalf oerkarakters.
Om ze meteen even aan je voor te stellen: de held (denk aan figuren als Asterix, Batman of Herakles), de leraar (Gandalf en Perkamentus), de verzorger (Florence Nightingale, de goede fee), de rebel (Jack Sparrow uit de Pirates of the Carribean), het onschuldige kind (Sneeuwwitje), de minnaar, de creator, de magiër, de vriend, de clown (Brigitte Kaandorp), de regelaar (Mark Rutte) en de ontdekkingsreiziger.
In sprookjes, volksverhalen, mythen, films, literatuur en andere soorten verhalen zie je deze twaalf archetypen vaak voorbij komen. Enkele voorbeelden van archetypen in storytelling zie je in dit filmpje:
Bron: Danskgirl7, Jungian archetypes in pop culture
Dit gedachtegoed bouwt voort op het werk van Carl Gustav Jung, de grondlegger van de analytische psychologie. Hij bracht alle verhalen ter wereld terug tot scenario’s met twaalf basiskarakters, die hij archetypen noemde. Het zijn tijdloze en universele beelden of thema’s, die volgens Jung in het ‘collectief onbewuste’ van de mensheid zitten.
Jung maakte een indeling op basis van vier centrale basisbehoeftendie je op twee assen kunt plaatsen.
Al die dimensies spelen een rol in je leven. Maar de ideale balans ligt bij iedereen anders. Word jij vooral gedreven om goede resultaten te behalen? Of word je eerder gedreven om de verbinding met anderen te leggen? Het zijn polariteiten, die precies corresponderen met de verlangens van de twaalf archetypen.
De twaalf archetypen hebben namelijk allemaal een eigen wereldbeeld en een eigen verlangen, zoals vrijheid, impact of dienstbaarheid. Ze hebben een uitdaging, maar ook hun eigen valkuilen en dilemma's. Juist deze interne worsteling maakt archetypes herkenbaar. We zitten zelf immers ook vol tegenstrijdige wensen, angsten en verlangens.
Als je ontdekt wie jij bent en wat jou drijft kun je op basis daarvan een communicatiestijl ontwikkelen en daarmee de juiste mensen aantrekken. Deze stijl is authentiek en klopt tot in alle details, omdat het helemaal met een van de oerkarakters correspondeert.
Met zo’n eenduidige communicatiestijl hoef je niet uit te leggen wat je doet of waarom, want mensen herkennen intuïtief al wie je bent. Ze hebben snel een beeld van je, ze snappen je drijfveren en ze koppelen er hun eigen associaties aan. Er ontstaat daardoor een samenhangend verhaal, dat ook makkelijk door te vertellen is aan anderen.
Om je eigen archetype te bepalen moet je eerst onderzoeken wat je drijfveren zijn, waar je energie ligt en wat voor keuzes je maakt. Ben jij degene die zich uitspreekt tegen onrecht? Waardeer jij een goede stijl boven inhoud? Hoe scoor jij op de balans tussen vrijheid en veiligheid? Ga je voor persoonlijke expressie of toch meer voor het belang van de groep?
Wil je meer weten van de toepassing van archetypen in storytelling, dan raad ik je dit boek aan: De Twaalf oerkarakters in Storytelling van Mieke Bouma.
Het levensdoel van de magiër is om uit iets gewoons of onooglijks iets buitengewoons en iets nieuws te creëren. Hij verlangt om het onmogelijke toch mogelijk te maken en daarmee dromen tot leven te wekken. Als een merk dit archetype bezit, dan helpt het merk om het bewustzijn te vergroten, verheldering te bieden en te inspireren tot verandering en transformatie.
Een karakter heeft diepe zeggingskracht en raakt ons op een persoonlijke manier. Daarom kun je fan zijn van een merk of een persoon, zonder dat je dat zo precies onder woorden kunt brengen. Veel merken richten zich daarom naar een bepaald archetype voor hun uitstraling, merkwaarden en communicatie.
Zo worden veel (publieks)tijdschriften helemaal gemaakt vanuit de waarden van hun centrale archetype. De tone of voice, de kleuren, maar vooral ook de missie komt helemaal overeen met een bepaald archetype.
Als leider (in de brede zin van het woord) ben je een personal brand. Daarbij is het eveneens erg handig om vanuit een archetype te communiceren. Het helpt je namelijk om je te onderscheiden van anderen en het geeft je een duidelijk profiel. Mensen krijgen een duidelijker beeld van jou. Ze voelen bovendien gemakkelijk aan waar je heen wilt. Dat maakt het ook makkelijker om jou te volgen, omdat mensen op een dieper niveau de connectie voelen.
Hoe zit het met al die verschillende kanten in je, van de grote feestganger tot het verlegen onschuldige kind of de overbezorgde ouder?
Die bestaan natuurlijk nog steeds. Meestal zijn er verschillende archetypen die in jouw doen en laten de boventoon voeren. Daarboven staat de regisseur - jij dus - die bepaalt in welke situatie hij op welke manier verkiest te reageren.
Wel is er meestal ook een archetype aan te wijzen dat op dit moment het meest centraal staat in jouw manier van denken en jouw drijfveren. Het archetype dat het meest bij je past heeft ook deels te maken met diverse levensfases. Bij jonge mensen met een onbekommerde levensinstelling ligt het voor de hand dat het onschuldige kind het meest passende archetype is.
Aan de andere kant van het spectrum staat de leraar, die zijn levenswijsheid op anderen overdraagt. Dat gaat je beter af als je kilometers gemaakt hebt. Gedurende je leven zijn er dus diverse archetypes aan te wijzen die de boventoon voeren.
Een helder archetype geeft op een natuurlijke manier invulling aan de inhoud van je communicatie, zoals de toonzetting, vormtaal en de belofte aan anderen.
De Verzorger wil helpen en heeft een vriendelijke, dienstbare stijl. De Creator (kunstenaar) wil inspireren en legt de nadruk op zelfexpressie. De Minnaar maakt alles mooi en stijlvol.
Door telkens vanuit dit archetype te communiceren en beslissingen te nemen, groei je uit tot vriend, gids, mentor of voorbeeld. Als je dit consequent doet, krijg je ambassadeurs die zich daarin herkennen en jouw verhaal verspreiden en versterken.
Elk archetype heeft naast sterkten ook valkuilen. Het conflict zit er al in beklonken en daarmee ook de verhaallijn. De Minnaar houdt van liefde, maar is ook gevoelig voor jaloezie. De Magiër wil mensen inspireren tot een transformatie, maar heeft ook de valkuil om manipulatief te worden.
Als je weet of je hoofdpersoon een held, een nar of een minnaar is, weet je ook wat zijn of haar diepere drijfveren en zwakke plekken zijn. Wie ergens naar streeft, komt ook zichzelf tegen. Door deze ingebouwde conflicten mee te nemen in je verhaal, wordt dat verhaal sterker en geloofwaardiger.
Test het hier uit en doe de quiz: Wat is jouw verhaallijn?
